Voor mijn constitutional op pad door Haarlem, trof ik een voor mij nog onbekend hofpoortje aan. Niet omdat het niet opvalt, wel omdat ik slechts zelden door dit straatje liep.
Het hofje – bij uitstek een fenomeen van de Lage Landen – vormt de vredige oplossing voor een levenseinde zonder euthanasie. Deze notie bestond nog niet in die verre eeuwen.
Nog steeds bevangt me schroom en rust wanneer ik weer eens zo’n kleine binnenplaats binnenloop. Ook een verlangen: Hier te mogen eindigen. Tegelijk besef ik dat het allemaal wel erg klein behuisd is. Waarheen met mijn duizenden boeken? Om eens wat te noemen.
Het getoonde poortje is van het Frans Loenenhofje, gesticht na de dood van de naamgever die er geld voor apart zette. Hij stamde uit een oud Amsterdams koopmansgeslacht en woonde ooit in Amsterdam, precies op de plaats waar nu het Paleis op de Dam staat. Helemaal gelukkig was de kerk met het geoormerkte geld niet, de man was bij leven en welzijn een grondig gokker.
Het hofje kwam er in 1607. Eenmaal binnen gaat het er iets minder vredig toe dan verwacht. Zo niet wreed. Op de binnenpoort staat de volgende afbeelding.
Wellicht dat John Cleese zou uitroepen: Don’t worry! It is only a flesh wound! Maar voor een goedwillende burger zoals ik is het even schrikken.
Dit poortje werd later gemaakt dan het hofje, naar een ontwerp uit 1625 van architect Lieven de Key die wellicht in zijn eentje verantwoordelijk was voor de afbeelding. De naamgever was immers al dood. Enig zoekwerk leverde op dat de onthoofde, doch nog steeds fiere leeuw met zijn drie bloedspetters uit de nek, in het wapen van Van Loenen figureerde. Niemand weet precies wat de voorstelling betekent. Wel wordt gesuggereerd, dat het te maken heeft met een familielid van een verwante calvinist, De Waal, die voor zijn ‘aktieve deel in die protessstantse stryd in Nederland … te Utrecht op die Markplein ontoof is vir sy geloof’.
Merkwaardig genoeg toont een andere bron, Rietstaps Handboek der Heraldiek, wkel een reeks Leeuwen op wapens, noemt eentje met het hoofd eraf, maar toont die, wellicht uit piëteit, juist niet.
De bronnen die ik zag verklaren De Key’s keuze uit dit oude familiewapen. Het zou echter om iets anders kunnen gaan. Er zijn al eerder onthoofde leeuwen bekend na de dood van een Oranje of van een Nassau. Juist in 1625 stierf de calvinist Prins Maurits van Nassau, zeg maar de moordenaar van de liberale Van Oldenbarnevelt.
Wie weet liet De Key liberaal gezinde mensen een poepie ruiken. Tenslotte emigreerde hijzelf ooit gedwongen uit het door het katholicisme veroverde Zuidelijke deel der Lage Landen.
In de serie HAARLEM FRAAI/ONFRAAI lees ook de andere afleveringen
Bezoek ook mijn andere blog Sierksma’ Sequences
Sierksma's Sores 
Plaats een reactie