UIT DE HENGSELS

.

.

Wie deze foto bekijkt, denkt dat er in het hoofd van de fotograaf iets scheef zit – dus in mijn hoofd. Mij doet de opname denken aan een valse oom van mijn ex-vrouw die steeds van zijn reizen terugkwam met foto’s die, op tenminste de helft, verre familieleden onthoofd afbeeldden. Man kon niet omgaan met de camera.

In dit geval sta ik echter in voor het waarheidsgehalte van deze foto. Dat heb je nu eenmaal met nogal wat Franse oude gebouwen en gebouwtjes; die gaan scheef staan – en men laat het erbij. Zal onze tijd wel uitzingen… Dit huis is zo scheef als ik het destijds fotografeerde. Mij deed het al ter plekke denken aan het bouwsel in de wonderlijke tuinen van Bomarzo, een gebouw dat niet voor niets Het Scheve Huis wordt genoemd. In dit geval was het echter opzet van de kunstenaar-architect.

.

.

Wat de bedoelingen van de ontwerper waren? Dat blijft gissen. De eigenaar van het park, Orsini, spreekt over wonderen die er in zijn tuin te vinden zijn; je hoeft ze niet in de wijde wereld op te zoeken – ‘Hier zijn ze!’ Dit suggereert speelsheid en een drang tot epateren. Toch lijkt me dit Scheve Huis behept met een zogeheten boodschap: hoe fragiel is de wereld niet, ook al geloven we vanzelfsprekend in la Terra Firma – de stevige bodem onder onze voeten.

Wellicht spreekt die boodschap directer tot lieden die rond de Vesuvius of de Etna wonen, of op een Canarisch eiland waar de aarde siddert en waar een vulkaan bij tijden wijlen zijn vlammen en gruis de kosmos in slingert. Voor platte Nederlanders, oer nuchter als ze wel genoemd worden, riekt zoiets al gauw naar onzin. Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg…

Maar iemand met wat filosofische goede wil zal allicht in het Bomarzo-huis een metafoor zien voor de kwetsbaarheid, niet zozeer van de fysieke wereld, als wel van ons sociale heelal waaraan doorgaans mensen een eveneens vanzelfsprekende soliditeit toedichten. Slechts af en toe verwijden zich de haarscheuren in het sociale weefsel tot waarachtige ravijnen van burgeroorlogen, opstanden en geweld. La Terra Trema.

Wie, zoals ik, sinds twee jaar in een gebouw leeft dat al eeuwen heeft getrotseerd, is allicht eerder gevoeliger voor dit soort ruïneuze symboliek – voor beelden en bouwsels die hun en ons verval lijken aan te kondigen. Dit is wat ik elke dag zie, hetzij verlicht door de opkomende morgenzon, hetzij door mijn leeslamp:

.

.

Het enige dat, zeg maar, ‘haaks’ genoemd kan worden is de niet al te lang geleden geplaatste nieuwe deur. Maar ‘haaks’ waarop? Aangezien de uitstekende timmerman een excellente waterpas heeft gebruikt, zal het toch ‘haaks op de wereld’ moeten zijn. Dit betekent echter dat hier verder alles scheef staat of hangt: de muur van een meter dik ter linkerzijde, de muur idem ter rechterzijde en, niet te vergeten, het hellende plafond. Regelmatig geeft me dit de kriebels, maakt me onzeker over alles en nog wat, zoals ook het Scheve Huis in Bomarzo dit deed; dat was in elk geval ‘kunst’…

Dit moet zeker het oogmerk zijn geweest van schilder en aquarellist Plokker, toen hij in een plaatsje in Chios dit meesterwerkje tekende:

.

.

In eerste instantie denk je dat een aardbeving tijdens het schildwerk al aan de gang is geweest; pas daarna besef je het spel dat de kunstenaar speelt met schaduwen die het doen lijken alsof er van alle bouwsels geen enkel rechtop staat – wat niet het geval is. Onzeker makende kunst – toch het oogmerk van alle grote kunst: of het nu de ontregeling betreft van onze aardkloot, het sociale weefsel of de vermeende stabiliteit van onze bovenkamer.

.

Sierksma, Montmorillon 7.1/2022