FILOSOFISCHE EZEL

Miniaturen voor mijn maîtresse 47

Zelfs een ezel kan ‘filosofische naar de dingen kijken’ – tenminste, wanneer we Machado de Assis in zijn boek Hélène mogen geloven. Waar het natuurlijk om gaat, is een filosoof te zijn. Wat zou dat kunnen betekenen? In staat zijn om over de grens van de vraag heen te stappen waarvoor anderen stilhouden.

Zou geluk kunnen betekenen: het vragen naar de betekenis van zinloze tekens en dan kunnen lachen om hun zwijgzaamheid? Let wel: eerst dom vragen, dan pas dom lachen! Louter en alleen lachen, ja zelfs balken – dat kunnen we overlaten aan de filosofische ezel.

Sierksma, Haarlem 3.10/1989

MEST

Miniaturen voor mijn maîtresse 22

Is er iets in deze wereld dat zuiver is? Natuurlijk is het leuk om af en toe over het puur mooie of over het zuiver goede te piekeren. Zeker ook is het prettig, om over eigen goede eigenschappen zachtkens te delibereren. Count your blessings, niet waar… Wanneer A. me vraagt of ze in bepaald opzicht een gewenste goede eigenschap niet bezit, en ik bevestig haar dit, vertrekt haar gezicht een beetje. Natuurlijk is het cruciaal voor ons overleven om óf geen absolute maatstaven te hanteren, óf om te beseffen dat je er nooit aan kunt beantwoorden. Ik verkies de tweede overlevingsvariant: perfectie als sowieso niet te bereiken, maar wel als een te overwegen ideaal. Wellicht zijn de paar slechts eigenschappen die iedereen altijd wel heeft de mest om je betere trekjes mee te cultiveren.

Sierksma, Haarlem 8.11/1989 

SURREËL

Miniaturen voor mijn maîtresse 20

Onwerkelijk of superwerkelijk? Het doet er niet zoveel toe. Maar maf was het. Over de schouder van de man met wie ik ooit als kleine jongen een avond lang op de kermis in hetzelfde botsautootje zat – bij de kassa aan de kant van het botsautootjescircuit had hij in één keer een hele rol kaartjes gekocht – keek ik op de beeldbuis met hem mee naar een scene uit Quai des brumes, waarin… een kermisscene met botsautootjes voorkomt. Zou hij, toen die opname werd gemaakt, zich die avond in Groningen op de Ossenmarkt hebben herinnerd? De ‘scheppend nihilist’ Willem Hermans. Nu ik ouder word, besef ik dat dit de enige houding is die je in deze wereld kunt innemen, zonder al te veel te vragen, of veel te weinig te geven dan wel te krijgen. Misschien is het wel mijn ‘aard’, en heb ik al die jaren ‘op grond van overwegingen’ meegedaan aan morele opwinding en partijorganisatie. Dat vermoeden wordt sterker, wanneer ik terugkijk en zie hoe halfslachtig en voortdurend in oppositie zulks geschiedde. Misschien ging het me wel om wat Lyotard ‘affirmatieve ironie’ noemt: Vol spot en zelfspot niettemin datgene doen waarvan je weet dat het onmogelijk is. Is dat trouwens niet wat verliefden doen? Zo heb ik meer dan 43 jaar niet bestaan: mijn morele opwinding was als een ballon die elk moment kon knappen. Ikzelf ben het, die hem al die jaren volbewust aan het opblazen was.

Sierksma, Haarlem 13.11/1989

COULISSEN

Miniaturen voor mijn Maîtresse 9

De Realiteit houdt zich steeds weer op tussen de coulissen. We kijken naar wat zich op de Bühne afspeelt en denken: ‘Realiteit’… Plotseling verschijnt ze echter van links of van rechts, van tussen de wanden van de decors. Gefopt! Het verschil met Plato’s grotmetafoor? Hier komt ze op – de Realiteit – als een stralende zon. Bij Plato is de Realiteit eeuwig verduisterd, verborgen.

Sierksma, Haarlem 2.11/1989

FRAAIE LEUGENS – TOTALE OORLOG

In India laten ze af en toe de zogeheten projectontwikkelaars de vrije hand. Dit levert vanzelfsprekend gebouwen op. Het levert niet vanzelfsprekend gebouwen op, die voor iedereen betaalbaar en/of bewoonbaar zijn.

In Gurgaon verrezen enorme wolkenkrabbers. Helaas vonden de ontwikkelaars het niet tot het project behoren om adequate openbare voorzieningen te verzorgen, zoals bijvoorbeeld trottoirs. Rijken, de bewoners van de nieuwbouw, lopen nooit buiten; waarschijnlijk gaat hier net als New York en de hele States Galbraith’s wet op: Private opulence and public poverty – welvaart en luxe voor private rijken, bedonderde openbare voorzieningen voor de armen. Rijken nemen een taxi als ze de deur uitgaan. In India is het nog eens officiële politiek ook.

Onthutsend kun je het niet meer noemen; je verwacht het. Reclamejongen zorgen voor foto’s van de nieuwbouwstad, nota bene met zichtbaar arme mensen als de stoffage van hun beelden. Arthur Crestani betrapte deze imagoboeven en leverde ontluisterende beelden op van de leugenachtige shoots.

 

 

Een pauper, op een fiets die wellicht niet eens van hem is, staande voor een foto van de torens met een landschapspark dat er nooit komt, maar is gefotoshopt. Het artikel [VK 24.4] meldt dat mensen zoals hij kun krotten op het resterende ‘openbare land’ bouwen – vlak bij de torens.

In de meesterlijke novelle van Makine, A Life’s Music (ik las hem in het Engels) komt iemand die in de Grote Oorlog is verdwaald en op zoek is naar een nieuwe identiteit, door een lijk van uniform, papieren en laarzen te beroven, tot de volgende vaststelling:

“Intussen had ik alweer lang geleden geleerd, dat in een oorlog waarheid en leugen, grootmoedigheid en schofterigheid, intelligentie en naïviteit niet zo makkelijk uit elkaar konden worden gehouden als in het vorige leven.”

Gegeven de sinds enkele jaren alomtegenwoordigheid van leugens, nepnieuws en desinformatie in deze mediawereld, zou je de conclusie kunnen trekken dat het ‘vorige leven’ van de soldaat van Makine voor ons allen voorgoed voorbij is. Het is voor altijd oorlog – tussen vermogenden en minvermogenden, tussen beschaafde mensen en onbeschaafde mensen, tussen staten en non-staten. Totale oorlog.

En de slachtoffers worden ingezet voor mooie plaatjes, die dan weer de Persprijs van het jaar krijgen of de verkoop van hufterig opgezette woontorens moeten bevorderen.

Sierksma 24.4.18

BAUDET/DE HOND – REFERENDUM BABBELAARS

Het zijn toch vooral de intellectuele non-valeurs zoals Baudet, en nu weer De Hond, die hun zeldzaam duister licht over de kwestie van het referendum laten schijnen. Net als enkele andere ‘kenners’, die voor ‘Remkes staatscommissie’ verschijnen, hebben ze er dan ook geen enkele moeite mee om zich als ‘expert’ te presenteren. [Zie VK 29.3.18] Te onnozel blijkbaar, om te beseffen dat hun eigen pleidooi betekent dat die commissie beter willekeurig geselecteerde ‘gewone mensen uit het volk’ had kunnen laten opdraven…

Vooral pijnlijk voor deze filosofische grabbelaars, is het volstrekt ontbreken van enig historisch besef. Wie geschiedenis studeert, leert als eerste zonde in dat vak het anachronisme: het naar willekeur verplaatsen van gebeurtenissen, begrippen en oordelen van de ene naar de andere historische periode; en dan denken, dat in beide perioden sprake is van dezelfde betekenis van die gebeurtenissen, begrippen en oordelen.

Baudet, om eens iemand te noemen, koketteert maar wat graag met Edmund Burke; ook beweerde hij dat hij het liefst een nieuwe Chateaubriand zou willen zijn. Hetzelfde doen de dilettanten van de Burke Stichting.

Geen flauwe notie van het feit, dat de 18e-eeuwse conservatief Burke, die over de Franse Revolutie schreef, niets meer te maken heeft met de postmoderne, laat -kapitalistische omstandigheden van nu. Ook geen idee, dat je wel gecharmeerd kunt zijn van de Romantiek – bijvoorbeeld van Chateaubriand – maar dat je op dit moment geen Romanticus meer kunt zijn, of je denkt het te zijn en bent in feite gewoon een imbeciel. Baudet dus. [En dit ter zijde: Burke en Chateaubriand – twee prachtschrijvers.]

De Hond bepleit – als ‘expert’ – het referendum, omdat anders “een common- sense-beweging” met wellicht Linda de Mol [sic!] als aanvoerster het heft in Den Haag in handen zou kunnen krijgen.

 

 

Ook voert hij het bekende kul-argument voor het referendum op: Zonder referendum, bij de huidige periodieke en afstandelijke verkiezing van politici, kan de burger na een onwelgevallige formatie zeggen: “Ik bedoelde iets heel anders.”

Probleem is natuurlijk, dat dit bij een referendum dubbel opgaat. Wie kan na een ja-stem voor het Brexit-referendum nu beweren, dat dit het is waarvoor hij stemde? Ik citeer de filosofische grabbelaar Baudet nog maar eens, toen hij een VVD-politicus dit voor de voeten wierp: “U beweert dus, dat het gewone volk geen antwoord kan geven op een eenvoudige vraag!” Alsof zoiets als een ‘eenvoudige referendumvraag’ bestaat…

De Hond heeft een nieuw anachronisme bedacht. Hij heeft goede hoop dat de tegenstanders van het referendum wel van mening gaan veranderen. “In 1848 stemde koning Willem II in met de voorstellen van Thorbecke, omdat hij zag dat in Berlijn en Parijs revoluties waren uitgebroken.” Acht, de schat… Alsof de 19e-eeuwse revoluties ook maar iets te maken hebben met de vluchtige bewegingen van deze 22e eeuw. Alsof er geen eeuwigheid schuilt tussen een revolutie en een revolte – als het nu al om een volkse revolte zou gaan.

Wie immers op De Honds Linda de Mol gaat stemmen – u weet wel: van de common-sense-beweging – dat is iemand die het vandaag even niet zitten, en morgen weer ergens anders niet.

Sierksma 29.3.18

GOD EN KLAAS ALS TOEVAL

Zo’n Klaas Landsman zal vast geen domme jongen zijn. Hij laat zich in elk geval fotograferen voor een groot bord met veel ongetwijfeld knappe wiskundeformules. Maar het interview dat deze foto begeleidt staat vol gebazel. [VK 6.3.18]

Laat ik even aannemen dat ook de titel ervan uit zijn mond kwam; het interview geeft daartoe alle aanleiding:

Alles is toeval, en dat is alles.

Als er nu iets duidelijk is, dan wel dat niet alles toeval is – dat niets toevallig is. Wanneer ik mijn langste rechterteen tegen de beddepoot aan knal, wordt hij na enkele dagen ongemeen paars.

Dat die ook nu nog pijn doet, terwijl de verpaarsing al aardig is verdwenen, is ook zeker geen toeval. Tussen beide gebeurtenissen bestaat een helder causaal oftewel oorzakelijk verband. Het zou eerder van een onverklaarbaar toeval getuigen, wanneer die teen er kleurloos vanaf was gekomen.

Dat Klaas zijn knappe formules op het bord wist te toveren, is ook geen toeval. Je zet mij voor het bord, en ik zou zelfs geen rechte lijn kunnen trekken, laat staan een formule. Beide gevallen geen toeval.

Zo’n interviewer is ook niet lekker – Martijn van Calmthout. En ook dat is geen toeval – hij werkt voor het vod de Volkskrant, waarin amusement en haar dragers meer aandacht krijgen dan de serieuze analyse van wat dan ook maar. Dus laat hij samen met Klaas, de ‘hoogleraar mathematische fysica’, zelfs even Gordon opdraven, de clown die het maar niet laten kan om ’overal tekens van het hogere in te zien, die hem vertellen wat hij doen moet’. Alsof je zo’n man antwoord dient te geven…

Schoenmaker, houd je bij je leest, zou ik zeggen. Dit soort filosofisch geliefhebber van de fysicus voert alleen maar tot nieuwe sekten, die wel zeggen dat God niet bestaat (Klaas zelve), maar toch volhouden “dat er een heel kleine kans is dat er toch een doelgerichte God in het spel is” (alweer Klaas zelve). De gelovigen in God als Toeval, waarom niet?

1. Alles heeft meer oorzaken. Niets is toevallig.

2. Het voortdurend spreken in termen van ‘de oorzaak’ voert tot misverstanden; oorzaak is per se meervoudig.

3. Heel veel lijkt toevallig, eenvoudig omdat het menselijk brein niet in staat is om de eindeloze veelheid van oorzaken van dit -geval-nu te overzien; en zo het wel valt te overzien, dan wordt het nooit geheel begrepen: te complex.

4. Kortom: De notie van toeval ontstaat uit de botsing van een op zich zeer beperkt intellect met een op zich zeer complexe realiteit.

5. Dat dit brein ook nog eens is uitgerust met, wat Arnold Gehlen ooit zo treffend noemde: Kommentarbedürftigkeit, zorgt voor het Gordonisme in de wereld: het fenomeen van miljoenen mensen die ‘achter’ alles de oorzaak vermoeden en zoeken; mensen, die altijd schuldigen willen aanwijzen ook al zijn die er niet; mensen, die complotten vermoeden in zelfs ingebrachte chips bij inenting – en zo voort.

6. Het gaat om de verwarring van ‘oorzaak’, ‘betekenis’ en ‘zingeving’. We kunnen niet zonder zingeving; we zoeken ook in het betekenisloze nog een betekenis (abstracte kunst is een mooi voorbeeld); en we schrijven ‘de’ oorzaak een ‘iets’ toe, omdat we die betekenis nodig hebben – die er niet is.

Maar Klaas weet het beter: “Ik ben ervan overtuigd dat er gebeurtenissen zijn zonder oorzaak.” Dus toch: God, de Onbewogen Beweger! Of: Het interview met Klaas Landsman, dat als een donderslag bij heldere hemel oplicht uit de pagina’s van de Volkskrant.

Laat je nakijken, man. Welllicht dat een arts toch nog een oorzaak weet te vinden voor het doen van jouw uitspraak dat er gebeurtenissen zijn zonder oorzaak.

Sierksma 6.3.18

PEDANTE BOLKESTEIN BETRAPT

Waar word ik vrolijk van? Van een ingezonden brief van Merijn Oudenampsen waarin Frits Bolkestein een wellicht definitieve draai om zijn oren krijgt. Na zo’n dreun, subtiel verpakt weliswaar, zou ik me niet meer in tout Amsterdam durven vertonen.

Wat is er aan de hand? Oudenampsen schreef een proefschrift over een stuk politieke geschiedenis waarin Bolkestein een rol speelde. Een voor iemand met een links standpunt overigens kwalijke rol: hij peetvaderde Fortuin en Wilders, toch niet de leukste en de allerbeste politici van de afgelopen Jaren.

Fritsje is boos dat Oudenampsen hem niet belde om commentaar vooraf op de delen van het proefschrift waarin hij voorkomt. Met goed recht antwoordt de promovendus nu dat het bij het schrijven van een dissertatie niet gaat om journalistiek, niet dus om hoor en wederhoor, maar om het afstandelijke bestuderen en analyseren van documenten – waaronder de vele ingezonden brieven en VVD-stukken van Frits Bolkestein. Staat er iets onjuist in dat proefschrift, geef het aan – maar achteraf.

Nu staat er niks onjuists in dat proefschrift. Oudenampsen constateert dat Frits Bolkestein sterk is beïnvloed door een radicale ‘liberaal’, te weten Friedrich Hayek. Dat is op zich geen schande: een zeer knappe en zeer linkse vriend van me zei dat Hayeks theorie weliswaar niet klopt, maar dat hij zeker een econoom van formaat was.

Probleem is echter dit, wel te verstaan Fritskens probleem: Hij ontkende op 7 februari in de NRC ooit Hayek zelfs maar te hebben gelezen. Prompt pepert Oudenampsen hem nu in dat er teksten zijn waarin Bolkestein zelf schreef Hayek “misschien wel de belangrijkste liberale filosoof van de 20e eeuw” te vinden.

Van tweeën één: Of Bolkestein las die Hayek zelf inderdaad niet, maar deed alsof – door hem tweedehands te citeren. Zou kunnen. Frits is filosofisch gesproken een pedante charlatan, een beetje zoals Baudet nu in de filosofie liefhebbert. Maar dikke kans dat hij gewoon staat te liegen – las hem wel, maar doet nu van niet.

Ik wacht ook op het moment waarop Baudet gaan vertellen dat hij met de fascist Taylor vijf uur lang alleen maar theedronk – zwijgend.

Sierksma 9.2.18

FEMINISME: MOORDDADIGE IDEOLOGIE

Jordan Peterson noemt het neomarxisme een ‘moorddadige ideologie’. Nu beweert hij ook dat ‘een op de vijf hoogleraren zich een marxist noemt’. Dat lijkt al zoveel onzin, dat je ook die eerste uitspraak met een korreltje zou moeten nemen.

Niet alleen leek het me vroeger al dubieus om je te vereenzelvigen met het hele werk van slechts één auteur; het impliceert immers per se een onkritische houding. Maar om je tegenwoordig nog marxist te noemen gaat heel ver. A la, er zijn steeds meer Marx-studiegroepen aan Westerse universiteiten. Maar studenten deden altijd al stomme dingen.

Wat ik raar vind in het interview met genoemde Jordan Peterson van de Toronto Universiteit [VK 19.1.18], is dat hij feministen, genderideologen en marxisten gelijkschakelt. Uit mijn eigen kleine universitaire geschiedenis herinner ik me vooral een diep zittende aversie van de docenten Vrouwenstudies tegen alles wat met Marx te maken had. Maar goed.

Ik deel veel van wat Peterson te berde brengt, ook al loop ik daarmee het risico bij AltRight te worden weggezet. Voor iemand die ooit biologie en evolutietheorie wilde studeren (maar om duistere redenen de filosofie inging), is het duidelijk dat verschillen tussen mannen en vrouwen een stuk dieper in de beestjes zitten dan het uiterlijke verschil tussen kut en pik. Ook de irritante verwisseling van ras en etniciteit die in gender-ideologische kringen opgeld doet, lijkt me niet bevorderlijk voor een heldere discussie. Die willen deze ideologen ook niet.

Peterson heeft gelijk dat de vaandeldragers van de ‘genderneutraliteit’ en van zeg maar ‘de klassenstrijd van vrouwen tegen mannen’ veelal irritante fanatici zijn die, zoals de @MeToo beweging aantoont, al snel overgaan tot openbare executies zonder rechtspraak. Sektarisme is hun niet vreemd.

Wat echter te gek voor woorden is, is de even wilde uithaal van Peterson zelf, die beweert dat “er geen verschil is tussen hun identiteitspolitiek en de ideologie achter de gebeurtenissen in de jaren twintig van de vorige eeuw” (voor de jongeren: het Stalinisme in de voormalige Sovjet Unie). Laat je nakijken, kerel!

En overigens ben ik van mening dat niet Marx, maar Schopenhauer de ideale bon voor de feministen en genderpolitici is.

 

 

Waar Marx helder aangaf dat het einde van de klasse van de bourgeoisie het gelijktijdige einde van hun immers dialectische tegenpool zou betekenen, daar zou de ‘klassenstrijd van vrouwen tegen mannen’ het advies van Schopenhauer ter harte kunnen nemen (trouwens gegeven aan de mannen, niet aan de vrouwen): gewoon één generatie lang niet meer neuken, de verleidelijke vrouwen ter zijde schuiven en celibatair gaan leven – en alle leed is de wereld uit, om te beginnen met het menselijke ras.

Sierksma 19.1.18

 

KONING BAUDET EN HOFNAR YERNAZ

Waarom ik weet dat Sjerrie Baudet koningsaspiraties heeft zodra zijn rijkje iets groter is geworden dan het nu is (voorbeeld Poetin, waarom niet)? Omdat zijn hofnar zich al heeft aangediend en zelfs al werd benoemd.

Het ‘vertrouwen in Yernaz Ramautarsing is inmiddels groot – op het partijcongres van Forum voor Democratie mocht hij als spreekstalmeester de sprekers introduceren’. [VK 9.1.18]

Dat nu is precies de functie van de hofnar. De Koning zit op de eerste rij, zelf mag de nar niks te berde brengen maar moet grollend en grappend de sprekers aankondigen, net als die schreeuwlelijk op de BBC de meesters van het snooker de zaal inbrult.

Met deze hofnar is iets mis, iets waarvan ik ook zijn koning verdenk. Beiden zijn zogeheten vrijgevochten, libertair: moeten niks van staatsbemoeienis hebben, vinden Trump een te gekke kerel en beschouwen de mens als ‘den mens een wolf.

Een libertair is iemand die denkt dat hij vrijgevochten is, maar die het vrijwel altijd niet echies is. De meeste libertairen leven van de paradox. Ramautarsing “volgt Ayn Rand en al haar principes” in zijn geval precies twee boeken van die Amerikaanse ideologe. Kortom, een slaaf van andermans gedachtengoed dat hem nota bene aanbeveelt om zelfstandig te denken… “Ik heb mijn leven in dienst van haar gesteld”. En dan de lef hebben om te spreken van ‘linkse indoctrinatie’ aan de universiteit.

De hofnar Yernaz is voor wapenbezit, tegen sociale bijstand en vindt dat iedereen “zijn eigen geluk moet najagen.” Ik heb altijd guilt by association afgewezen. Zo is Sjerrie Baudet niet vanzelfsprekend een fascist wanneer hij fascistische volgers heeft. Het geeft hooguit te denken.

In dit geval heeft Koning Sjerrie toch echt zelf zijn Nar Yernaz benoemd. En voor hem helaas: die zal hem niet de waarheid gaan vertellen, hem niet de lachspiegel voorhouden zoals het de goede nar betaamt, doch slechts Koning Sjerrie dienen zoals hij Ayn Rand dient.

Koning Sjerrie zal er blij mee zijn. Net als kameraad Boris, u weet wel die van May, is hij nooit serieus bezig met politiek. Stangen en jennen en af en toe een balletje Scruton of Burke op te gooien, ja zelfs – als het even lukt – proberen veel van die ballen tegelijk in de lucht te houden.

Koning en jongleur Sjerrie Baudet, wellicht Koning Nar en zijn Hofnar – je zal ook die maar willen dienen.

Sierksma 9.1.18