CHRISTOPHER NOLANS EXTREMISME

.

In alweer zo’n lullige, laffe filmbespreking, ditmaal een recensie van de film TENET, gedraaid door cineast Christopher Nolan, staat het volgende: “Je kan alleszins Nolan niet verwijten dat hij zijn publiek voor dom houdt.” [De bespreker meldt dit om aan te geven dat hij niet dom kan zijn, omdat hij de film uitkeek] – Als de man af en toe moet uitweiden over wetenschappelijke mumbo-jumbo die zelfs de intellectuele capaciteiten van de sterregisseur te boven gaan, dan nemen we dat er voor lief bij. [“We…”, hoezo? En waarom “nemen we dit voor lief”?] – Nolans films blijven toegankelijk, lenen zich voor meerder visies, wat uiteraard mooi meegenomen is als argument om meer cinematickets te verkopen…” [Het stuntelige Nederlands is geheel voor rekening van de bespreker; maar “visies”? – bedoelt hij interpretaties, dat wil zeggen interpretaties van die ‘mumbo-jumbo’?]

Laat ik beginnen met een kleine toelichting bij mijn opperste verbazing tijdens en na het bekijken van Nolans TENET, gemaakt in 2020. Ik kreeg toen mijn Beethoven-gevoel. Bij het horen van de daverende, stampende symfonieën van die componist krijg ik weke knieën, hetgeen er de oorzaak van is dat ik de gehoorzaal niet snel genoeg kan uitkomen. Voor mij althans is het gruwelijke muziek. Ben ik echter in de Kleine Zaal of beluister ik thuis een goede Cd-opname van een van zijn late kwartetten, dan val ik bijkans in katzwijm van verheven genoegen en ademloze bewondering. Fabelachtige muziek.

Het Beethovengevoel: ik ben er na decennia muziekgenot nooit achter gekomen hoe één-en-dezelfde componist zulke radicaal verschillende soorten muziek heeft kunnen componeren. Gaat mijn pet te boven

Toen ik alweer tijden geleden Nolans MEMENTO zag, zijn vroegere film over geheugenverlies uit het jaar 2000, was ik daarvan enorm onder de indruk. Dit niet alleen, omdat ikzelf lijd aan een notoir slecht geheugen met alle rampjes van dien, zij het niet zo rampzalig als die van de protagonist in deze film; vooral echter, omdat het een adembenemende film is, een meesterwerk dat een magistraal spel speelt met geheugenverlies en tijdsverloop. Een schaakpartij met iemands aandacht – je moet er zo’n driemaal naar hebben gekeken om hem helemaal door te krijgen. Geen probleem. De rolprent kreeg een rits rode stikkers, rondjes waarmee ik mijn waardering voor films aangeef.

Toen ik TENET op de speler zette, had ik dus grote verwachtingen. Helaas en inderdaad: ‘mumbo-jumbo’, zij het niet, zoals de geciteerde bespreker denkt, wetenschappelijke mumbo-jumbo, maar een pseudofilosofische riedel van je welste. Nolan moet welhaast de Franse filosoof Baudrillard hebben gelezen, een denker die het in een van zijn boeken heeft over ‘de inversie van oorzaak en effect’ – een situatie, waarin de oorzaak volgt op het effect. In de natuurwetenschappen zijn er fenomenen waaruit deze vreemde notie raadselachtig tevoorschijn komt. Dit heeft echter te maken met het (tijdelijke) onvermogen van de onderzoekers om theoretisch wijs te worden uit zulke fenomenen. Ook de wetenschappelijk pijl der tijd schiet slechts voorwaarts…

Die Franse filosoof – en met hem Nolan – neemt zulke onzin allemaal feitelijk en serieus; zij projecteren dergelijke kletskoek vervolgens op de sociale werkelijkheid. Bij gevolg is TENET vergeven van onbegrijpelijke tactieken en strategieën inzake de omkering van de tijdspijl, die weliswaar tot enorm veel geweld voeren en daarmee tot de verkoop van meer ‘cinematickets’, maar die volstrekt onzinnig zijn; van een navolgbare plot kan niet meer worden gesproken, of het moet het mumbo-jumbo ‘inzicht’ van de kijker zijn, de idee dat… oorzaken volgen op effecten. Als gevolg van zijn hoofdbrekens krijgt deze filmkijker onnodig hoofdpijn.

.

.

Een snoertje groene stickers was het gevolg, de kleur die mijn cinefiele minachting uitdrukt.

Zou het kunnen zijn, dat Christopher Nolan probeert ons te laten geloven dat zijn TENET eerder werd gemaakt dan zijn MEMENTO, door als het ware te speculeren op het verval van ons geheugen dankzij Alzheimer Light, en door zo te suggereren dat de cineast Nolan al maar beter aan het worden is?

.

Sierksma, Montmorillon 17.3/2022

ZWERFVUIL SAMENLEVING

Zonneklaar is het, vanaf heden beleven we de zwerfvuilsamenleving. Lokaal en globaal. In een emotioneel amechtige wereld, aangejaagd door een even amechtige orde van arbeid en fun, is er geen tijd meer om iets netjes op te ruimen.

 

Gaat het om alledaags zwerfvuil, dan is dit het resultaat van acute zorgeloosheid voor een omgeving waarin men niet meer is geïnteresseerd. Zelfs in het land van de overvloedige poubelles, de afvalbakken, zie je steeds vaker rotzooit op pleinen of parkeerplekken.

 

Een fraai voorbeeld, als je het al een voorbeeld wilt noemen, is de internetvervuiling. Je zoekt iets op, maar kunt dit vrijwel nooit direct vinden. Tussen talloze nutteloze bits of information over de Britse Kampioenschappen Snooker uit 1999, 2013 en 2014 zit ergens verstopt wat het speelschema voor 2015 is. Of en wanneer dit wordt uitgezonden op de Britse TV is een volgende zoekellende.

 

Een jonge meid biedt zich aan voor wat dan ook. De liefhebber mag niet verbaasd zijn als het intussen gaat om oma, wier kleinkind allicht bij de geboorte ook wordt gevierd op het internet. Niets lijkt te verdwijnen. Bedrijven, winkels, personen – ze bieden zich aan, maar blijken buiten de virtual reality om niet meer te bestaan.

 

Het is als met het zwerfplastic in de oceanen – de rondzwemmende chemische bagger groeit en groeit. Opschonen – onmogelijk. Of het gebeurt niet.

 

Tussen de echte bommeldingen gaan da fake meldingen schuil. Tijdens een staat van beleg vraagt de politie om twitterstilte, omdat anders het opsporen in gevaar komt. Straks, wanneer de bezetting van Brussel al weer is vergeten, stuit de bezoeker van het World Wide Web er nog eeuwen op. Alsof de bezetting gewoon doorgaat. En in het perspectief van Jean Baudrillard is dat ook zo.

 

Die laat-maar-waaien houding is ongetwijfeld verantwoordelijk voor de notie van de vluchteling als politiek zwerfvuil of als willeurige, dus neutraal benoemde ‘migrant’.  Zo zal ik nooit over hen denken, ik laat dit over aan de ‘nationalisten’ onder ons. Maar dat zwerven in de meest algemene zin globaal is geworden – politiek, economisch, info-zwerven en wat dies meer – het lijkt dat het voorgoed tot de wereldorde hoort.

 

Bezoek ook mijn ander blog: sierksmatwee.wordpress.com

24.11.15

STAAT EN INDIVIDU – MACHT EN GEZAG

In de VK van 12.3 staat een artikel van David Brooks, overgenomen uit The New York Times. Brooks beweert dat “de aard van de macht fundamenteel is veranderd.” Daarmee bedoelt hij, dat niet meer leiders, tanks en de staat “echte macht” vertegenwoordigen. Het gaat tegenwoordig om “de macht van individuen die hun toestemming kunnen intrekken.”

Merkwaardig genoeg beweert de zelfde Brooks een alinea verder dat “de echte macht in de massa zit.” Die twee grootheden – individu en massa, beide als hoofdfactor – ze zijn niet goed te rijmen.

Tijdens het lezen kreeg ik de indruk terug te zijn in de jaren ’80 van de vorige eeuw. Toen beweerde de Fransman Baudrillard dat “het sociale wel degelijk heeft bestaan, maar niet meer bestaat.” Een soort filosofenversie van Thatchers “de maatschappij – die bestaat niet.” Baudrillard schreef over “de schaduw van de zwijgende meerderheden” die eenvoudig niet meer mee doen, zich aan het sociale en het politieke onttrekken – en zo een macht vormen.

Wellicht leest Brooks Frans, wellicht Baudrillard?

Het probleem met al dit soort hyperalgemene uitspraken is, dat ze nooit waar zijn. Daarvoor is de samenleving – op kleine en op grote schaal – eenvoudig te complex.

De nationale staat functioneert nog steeds. Wel is dat functioneren gecompliceerd door een systematisch doorzettende verweving met andere staten en door de steeds mondialer functionerende economie. Maar nationale staten functioneren – hier in Europa, ginds in de Verenigde Staten van Amerika.

Ook functioneren de Nederlandse gemeenten – misschien niet ideaal, maar ze functioneren. Ook als de opkomst van de kiezers beneden peil blijft, zelfs wanneer ‘een zwijgende meerderheid’ die cijfers naar beneden haalt.

Overigens ben ik veel banger voor de agressie van schreeuwende minderheden. Het geteisem dat de straat op gaat en bijvoorbeeld Burgemeester Lenferink van Leiden dwingt tot concessies die een burger als alle andere burgers onderwerpt aan onfatsoenlijke beperkingen.

Of bang voor dat andere geteisem – de zogeheten voetbalfans die stadions afbreken en/of supporters van de tegenclub lek slaan.

Natuurlijk verandert de structuur van de macht van de staat of die van overheden, natuurlijk functioneert die macht ingewikkelder met de opkomst van sociale media en media überhaupt. Zoals de arts steeds vaker wordt geconfronteerd met patiënten die het in de spreekkamer dankzij www beter denken te weten dan die arts.

Maar dit gaat eerder over tanend gezag, dan over structurele macht. Brooks en Baudrillard lijken die twee vitaal verschillende kwesties een beetje door elkaar te klutsen.

13.3.14

Wanneer u dit blog waardeert, verspreid het via uw facebook, hyves, twitter of andere social media!