ZINLOOS GEWELD

In een kort artikel probeert de antropoloog Holslag van zinloos geweld zinvol geweld te maken dat ‘begrijpelijk’ is. “Zinloos geweld is allesbehalve zinloos. Het verschuilt zich onder de mantel van zinloosheid omdat we het niet willen begrijpen.” [VK 27.2.15]

Wie die ‘we’ zijn blijft dit type artikelen meestal onduidelijk. Het is de fictieve ‘ander’ van de schrijver – in dit geval de outgroup van de ingroup ‘Holslag’. Ik wil al lang ‘zinloos’ geweld verklaren, waarbij mijn oude adagium geldt: ‘Begrip van is nog geen begrip voor’. Dit formuleerde ik ooit in het boekje Gevangen in de Gevangenis dat ging over criminaliteit en opsluiting.

Onderscheid maken tussen pesten en ‘geweld als een culturele categorie, als symbolische daad’ (Anton Blok) is de moeite waarde. Maar het gaat voorbij aan een al vaker door mij naar voren gebrachte transformatie van Modern Geweld – in een nieuw type: Postmodern Geweld. [‘Geweld’ even begrepen als de ruime categorie van agressie tegen anderen, psychisch dan wel lichamelijk.]

Modern geweld was inderdaad veelal symbolisch geweld – gericht tegen exemplaren van bepaalde groeperingen. Los van de vraag naar de radicale onzinnigheid van wat een racist beweegt, was zijn agressie tegen iemand van een groepering die hem niet zint voor hemzelf en voor zijn eigen ingroup gericht en zinvol. Ook wie iemand overvalt om er zelf beter van te worden, beter ten koste van het slachtoffer, is gericht en binnen de eigen gedragscode zinvol bezig.

Postmodern Geweld is van een strikt andere orde. In de postmoderne samenleving, waarin alles geflexibiliseerd is en dus al door opvoeding spastisch geworden mensen permanent een stabiel Ego/karakter ontberen, wordt gedrag vooral gereguleerd door de combinatie van temperament plus de controlerende blik van relevante anderen.

Die inner circle bepaalt wat ‘juist’ is. Men gedraagt zich volgens die code ook vooral in relatie met anderen binnen die inner circle. Voor buitenstaanders geldt die moraal niet. Men schaamt zich voor ‘fout’ gedrag tegenover relevante anderen, waar men schaamteloos kan optreden tegenover mensen van de omvangrijke outgroup.

Traditionele schaamteculturen zoals de Engelse en de Japanse [niet voor niets eilandculturen] maakten dit al lang duidelijk: Britse voetbalfans die in eigen stadions on the Isle brave burgers zijn, transformeren in agressieve hooligans bij wedstrijden op het continent. Intussen is het in de postmodern verspreide schaamtecultuur in het Westen overal normaal geworden. Zie Feyenoord fans in Rome…

Ego-loze lieden zonder een stabiel karakter – dat de Moderne mens zich onder alle omstandigheden deed ‘gedragen’, dus ook in contact met de outgroup – ontwikkelen een Pantzer-Ik van uiterlijke steunpunten. Dit verschaft hun de illusie van eigen stabiliteit: tatoeage, bepaalde kleding, automerk, ritueel gedrag et cetera.

Zonder zo’n Pantzer, maar ook wanneer een aanwezig Pantzer in bepaalde situaties onvoldoende blijkt, is agressie tegen anderen een alternatief. Waar de moderne, ‘karaktervolle’ mens erop los sloeg om een ander te ‘vernietigen’, slaat het postmoderne Gaten-Ik erop los teneinde even te bestaan – om de illusie van zo’n Ik te verwerven. Het ontstaan en weer verdwijnen van ‘zinloos geweld’ is een repeterend, circulair proces.

De toename van ‘zinloos geweld’ is de toename van postmodern geweld.

Bevalt u dit blog, stuur het aan vrienden en kennissen

Bezoek ook mijn andere blog: sierksmatwee.wordpress.com