Wanneer iemand als Thatcher aantoonbare onzin uitkraamt verbaast dit niet. Het is een politiek instinct. There is no such thing as society kraaide ze lang geleden. Een maatschappij bestaat niet. Voor politici zijn feiten het zelfde als ideologische meningen. Een verstokt ‘liberaal’ zoals Thatcher ‘vindt’ nu eenmaal dat er slechts individuen zijn, die met elkaar om de beste plekjes knokken. Geen samenleving, maar oorlog.
Wanneer ik tijdens de verdediging van een heus universitair proefschrift, in de Heilige Hallen van de Technische Universiteit te Delft, soortgelijke onzin van een promovendus aan moet horen zonder dat een hooggeleerde opponent daarvan gehakt maakt, dan is het ernstiger gesteld.
Daar beweerde – na een vraag over geschiedenis en tijdbalken – iemand dat ‘het verleden slechts in je herinnering bestaat’, zo’n kreet uit een of andere oosterse filosofie. Op zoek naar het Pad, voor altijd slechts levend in het hier en nu. Verleden en toekomst zijn louter illusies. Misschien aardig voor de gelovige, maar ongepast gebazel voor een promovendus.
Geschiedenis is een zwaarwichtig gegeven – het omringt ons in de vorm van sociale instituties die we met zijn allen dagelijks en onontkoombaar leven. In die sociale instituties legt het verleden beslag op ons bewustzijn en op ons gedrag.
Ook het persoonlijke verleden is zo’n zwaarwichtig gegeven. In je karakter en in je vooroordelen van ‘nu’ laat zich dit verleden voortdurend gelden. Alleen de onzinverkoper, allicht een psychotherapeut van bepaalde snit, zal een ander mens vertellen dat de hoogste wijsheid eruit bestaat in te zien dat je verleden slechts een ‘fictie’ is.
Het mocht dan ook niet verbazen dat de betrokken promovendus, een pedante ijdeltuit, als een dandy kek naast het katheder ging staan en daar een pose aannam. Ook sprake hij regelmatig de hooggeleerde opponenten niet met hun titel aan, of hij onderbrak ze. Blijkbaar schijt aan de hele ceremonie… Een gotspe.
Voor zover we nog een beschaafde samenleving hebben, hangt deze volledig af van dergelijk oude gewoonten waarin waardering of zelfs eerbied voor verheven waarden zoals in dit geval wetenschappelijke kennis tot uitdrukking komt.
23.12/2012
Sierksma's Sores 