Huis voor klokkenluiders in problemen [Volkskrant 21.10.17]. De titel had beter kunnen luiden: Klokkenluiders bengelen, of Klokkenluiders in de problemen.
Zestien maanden na de oprichting van Het Huis voor de Klokkenluiders is er voor geen van de 800 [!] meldingen ook maar een enkel onderzoek afgerond. Nul dus. Van die 800 werden er slechts 30 ‘onderzoekswaardig’ genoemd, en daarvan verdween nog weer eens de helft van tafel als ‘niet-ontvankelijk’.
Toen het werd opgericht, had ik al mijn twijfels – twijfels wel te verstaan van een voormalig klokkenluider. Ooit stelde ik examenfraude aan mijn Faculteit der Bouwkunde (ook wel ‘Architectuur’) aan de orde. Eerst via de gangbare kanalen, dat wil zeggen via de examencommissie en de decaan, en toen ik daar zelf zwart werd gemaakt via het faculteitsblad. Het kwam me te staan op een proces namens het College van Bestuur, met als doel me te onstlaan. Hoogst onaangenaam.
Weliswaar won ik en werd ik niet ontslagen. Maar de betrokken student werd doodgemoedereerd de examenbul toegestuurd en zelf werd ik alsnog monddood gemaakt door me expliciet, opnieuw met dreiging van ontslag, te verbieden om de uitkomst van het proces wereldkundig te maken.
Wat je eruit kunt leren: Op het moment dat iemand een misstand in het innerlijk van instellingen en bedrijven aan de kaak stelt, sluiten deze zich als een oester. Ook wanneer die misstand uiteindelijk naar buiten komt en de klokkenluider dus ‘in het gelijk wordt gesteld’, maakt men hem daarna zijn leven zuur. Ik ben tot mijn pensioen achtervolgt door diverse bureaucratische maatregelen. Andere voorbeelden zijn er te over.
Aan de orde is de bureaucratische omerta, een directe parallel met de zwijgplicht bij de maffia. Eenmaal lidmaat van een instelling, en je wordt verondersteld nooit meer iets negatiefs over die instelling naar buiten te brengen. Buiten de maffia zijn het de bureaucratische apparaten van bedrijven en instellingen die deze zwijgplicht effectueren.
Nu er dus niks terecht is gekomen van een legale weg voor de klokkenluider, is wie een misstand waarneemt wel gedwongen om of te zwijgen, of naar buiten te treden via de openbare media. Met alle gevolgen voor hem of haar van dien.
Net als bij de nu weer actuele seksuele intimidatie speelt voor de klokkenluider in het begin vaak mee dat hij denkt: ‘Waarom overkomt mij dit nu weer?’ Om dan later te ontdekken, dat hij één is onder talloos veel miljoenen. Dit levert enig soelaas, maar geen oplossing. De kans dat je eraan gaat, is groot.
Zo’n Huis voor de Klokkenluiders had natuurlijk alleen effectief kunnen zijn met gezaghebbende bestuursleden, mensen wier gewicht – indien ze zich aan een zaak committeren – zo groot is, dat de buitenwereld en de binnenwereld van de bureaucratie in de instellingen er niet meer omheen kunnen. Nu moet het Huis het doen met een reeks lichtgewichten.
En de klokkenluiders bengelen in elk zuchtje wind.
Gij mensenbroeders die ons overleeft,
Gedenkt ons zacht, gedenkt ons niet vilein.
Want juist als gij erbarmen met ons heeft,
Zal God ook jegens u genadig zijn.
U ziet ons hier gehangen per dozijn…
Francois Villon
Sierksma's Sores 