ZONDIG LACHEN

Wanneer iemand als Nietzsche over de lach schrijft, dient hij serieus te worden genomen. Deze filosoof had wel degelijk de wijsheid van de clowns, wijze lieden die zichzelf graag tegenspreken en wier lachen haar oorsprong vindt in diep verdriet.

Nietzsche gaat zelfs verder. ”Misschien weet ik wel het beste waarom slechts de mens kan lachen; slechts hij lijdt zó diepgaand, dat hij het lachen wel heeft moeten uitvinden.” Duizenden jaren vol rampspoed, misère en verdriet liggen er achter ons; wat anders konden we doen, dan lachen. Wellicht meer in het bijzonder, indien je aan syfilis lijdt, zoals Nietzsche zelve…

Zo is lachen onze ziekte, zij het een morbide-vrolijke versie. Graag voeg ik aan de observaties van de Meester nog dit toe: Hoewel ook hyena’s lachen, heeft alleen de menselijke lach een betekenis.

Eén ding is, dunkt me, grappig. Terwijl ik nogal wat Britse komieken heb mogen horen en zien en daarbij vaak buikpijn kreeg van het lachen – denk aan John Cleese, acteur in, en script-writer van de film A Fish Called Wanda – lachte ik zelden, of liever gezegd nimmer om een Duitse komiek. Toch heeft de Oer-Duitse filosoof Nietzsche slechts een enkel citaat van de Brit Hobbes nodig (“Laughter is a nasty infirmity of human nature/Lachen is een akelige zwakte der menselijke natuur”), om flitsvlug vast te kunnen stellen dat in Engeland “lachen een slechte reputatie heeft.”

Aangezien Nietzsche het Oude Griekenland zeer was toegenegen, mag je niet verbaasd zijn dat hij lachen aanprees als “die zonde der Olympiërs.” Hoewel hij met goede argumenten en na een heldere diagnose de Christelijke God doodverklaarde, zou Nietzsche wel degelijk zijn eigen Olympische Hemelvaart als een eer hebben ervaren. Hij zou daarboven enthousiast zijn ingehaald, en welzeker ook de Goden aldaar met een gulle lach hebben begroet.

Nietzsche meende alle filosofen te kunnen rangschikken “volgens hun lach, tot aan de rang van hen die in staat zijn tot een gulden lachen.” Hij veronderstelt zelfs dat Olympische goden kunnen filosoferen… En inderdaad, beide – filosoferen en lachen – dienen ‘voorbij goed en kwaad’ te reiken.

Sta mij daarom alstublieft toe, om Nietzsche te mogen beschouwen als de filosoof met de rode clownsneus – droefgeestig dat het een lieve lust is, en daarom in staat om niet alleen samen met de goden te kunnen lachen, maar tevens om, als de waarachtige nar die hij was, ook de spot te mogen drijven met het hof van Zeus en zijn Olympiërs.

Sierksma, Montmorillon 26.11/2021

DE DOOD ALS HYPE

De dood als hype is de dood van de filosofie.

Zelf zag ik filosoof Gude voor het eerst toen het blijkbaar al te laat was – zijn dood werd op het nieuws gemeld als die van een rock star. Enkele platbodems uit zijn mond moesten reclame maken voor wie hij was en wat hij deed.

Zijn ‘missie’ – wat haat ik dit woord intussen, steeds wanneer mensen vol-narcistisch in beeld komen, zeggen ze van zichzelf een ‘missie te vervullen’ – goed: zijn ‘missie’ was volgens de krant ‘filosofie voor een breed publiek toegankelijk te maken’ [VK 16.3.15: Guddes spetterende finale is ten einde]

Dat nu, is onmogelijk. Filosofie is een elitaire bezigheid – voor mensen die niet alleen denken, maar ook kunnen nadenken. Nadenken kost tijd en moeite. Mensen kortom, die niet vies zijn van het spenderen van vele uren aan dikke boeken of vette artikelen. Artikelen en boeken die ingewikkeld zijn, niet van beredeneerde systematiek gespeend, teksten ook die voorkennis van andere dikke boeken en vette artikelen vooronderstellen. [Voor mijn criticasters – zelfs Nietzsche was een systematisch filosoof, ook al ontwikkelde hij geen ‘systeem’].

Gude – van de TV maar ook van Filosofie Magazine – dacht filosofie te kunnen digesten in ‘begrijpelijke one-liners’. Dit levert vanzelf de bevestiging op van het volksoordeel dat ‘filosofie iets met het leven en met iets hogers van doen heeft’. Veel Ying en zo, veel existentialisme – commercieel existentialisme wel te verstaan. En het levert de verkoop op van boeken, onder meer Guddes Stand-up filosoof.

Filosofie wordt dan therapie – zeg maar een iets verhevener versie van mindfulness, alweer een woord dat me jeuk bezorgt. Gude gebruikte ook het eigen sterven als thema. Komt met stellingen als ‘Doodsangst is aangeleerd’ en ‘Stel dat je het gevoel hebt dat je in de laatste weken nog iets van je leven moet maken, dan ben je toch volkomen de lul’.

Dit heeft met filosofie niets uit te staan. Filosofie is systematisch nadenken om dan de resultaten in liefst schone taal op te schrijven. Filosofie is een kwestie van langdurig en aandachtig lezen en dus van studeren, niet van praten. Voor wie me als repliek ‘de dialoog’ voorhoudt, uw weet wel die van Plato, herinner ik eraan dat ook die werden opgeschreven. Het ambulante college van de Antieke filosofen (net als filosofiecolleges aan de universiteit nu) vooronderstelde ook al leeswerk. Je praat pas nadat je gelezen hebt – en hebt nagedacht.

Nu zit het volk in therapiesessies of voor de TV en hapt onder het genot van een drankje een filosofisch snackje weg. “Heeft ie toch mooi gezegd, die man daar op de TV – Wat!”

‘Hij was niet uit de media weg te slaan’ schrijft de krant, maar ‘dat had minder te maken met ijdelheid’ dan met die ‘missie’. U gelooft het, ik niet. Het type Gude-filosoof is een loot aan de postmoderne mediaboom, die zoals alle loten aan alle bomen tenslotte afsterven en verdwijnen op wat Hegel – een grote! – ‘de mestvaalt van de geschiedenis’ noemde. Of was dat Marx? Ach, doet er toch niet toe, als het maar om die mestvaalt gaat.

Bevalt u dit blog, stuur het aan vrienden en kennissen

Bezoek ook mijn tweede blog: sierksmatwee.wordpress.com

SLAVERNIJ EN RANCUNE

“Met dit opkomst-dieptepunt is ook de ontevreden niet-stemmer geëmancipeerd”, aldus de Volkrant van vandaag.

Neem je het woordje ‘ook’ serieus, dan wordt de echte betekenis van de verkiezingsuitslag van gisteren pas duidelijk. Van Nietzsche kun je niet zeggen dat hij de ‘wegbereider was van het nazisme’, zoals veel domoren hebben beweerd. Wel deed hij het verband tussen – in het bijzonder – het christendom, slavernij en rancune haarfijn uit de doeken.

De van oorsprong oerchristelijke Hollandse samenleving stond altijd al bol van rancune – tegen God in de eerste plaats, ooit de onmiskenbare winnaar van de race om de Grootste En Tegelijk Meest Onaantastbare Slavenhouder. Verder tegen alles wat ‘anders’ was en tegen ‘hun daarboven’, machthebbers meer in het algemeen.

De ontkerstende Hollandse samenleving is een christelijke in een nieuwe, postmoderne outfit. Intussen zijn talloos veel miljoenen niet meer de slaaf van God. Althans niet van de christelijke god, nieuwe Nederlanders brachten een eigen God mee…

Wel is daarvoor een reeks instituten in de plaats gekomen waarvan men nu opnieuw de slaaf is: van het schermpje van de mobifoon, van ‘die buitenlanders die ons werk en onze belastingcenten inpikken’, van die ‘zakkenvullers in Den Haag’ en van de media die ervoor zorgen dat de meningen van talloos veel miljoenen elke ochtend weer in de eenheidsworst zitten die men bij het koffieapparaat oppeuzelt. En van zo veel meer.

Onze samenleving is complexer dan voorheen en wordt ook nog eens gecompliceerd door beleid dat wellicht een stuk anders en een stuk beter had gekund. Wat de Neo-slaaf echter niet zint en niet begrijpt, wordt door hem aangegrepen als ‘tegen hem’ en daarmee tot het thema van zijn rancuneuze symfonie – een kakofonie.

De indrukwekkende winst van de PVV en van de SP is een van deze rancuneuze resultaten. Het verlies van VVD en PvdA en de winst van de zogeheten Lokalen eveneens. Ook de schandelijke winst van het Boefje van Roermond Van Rey hoort hier thuis – Robin Hood was altijd al een rancuneus fenomeen.

Resteert pak weg een derde van de kiezers dat misschien weloverwogen heeeft gestemd: Het restant van PvdA en VVD en de winst van D66. Vermoedelijk zitten hier vooral de mensen onder die al sinds generaties, en dus veel langer, geen band meer hebben met het christendom.

Het gebruik van het uitdrukking ‘de emancipatie van de niet-stemmer’ door de Volkskrant lijkt me zeer ongelukkig. De hoeveelheid mensen die ik op de buis en in de pers langs mocht zien komen, die meedeelden dat ze niet gingen stammen, waren in meerderheid onnozele halzen – ook nog eens de slaaf van hun onderontwikkelde intelligentie.

PS Zelf stemde ik PvdA, eenvoudig omdat eerder is aangetoond dat wanneer een wethouder van een bepaalde partij komt, deze daar een duidelijk stempel op weet te drukken. De PvdA, waarop ik bij parlementaire verkiezingen denk ik niet meer ga stemmen, zal op gemeenteniveau op de zorgproblematiek wellicht het meest sociale stempel weten te drukken. Landelijk stond me het ‘kwartetten’ tegen waardoor dit kabinet in een vloek en een zucht tot stand kwam. Met als gevolg, dat zowel VVD, als PvdA zich op hele terreinen aan de tegenstander uitverkocht. Dit heeft met compromissen niks te maken; het compromis vormt de grondslag van een parlementaire democratie.

Wanneer u dit blog waardeert, verspreidt het via uw facebook, hyves, twitter of andere social media!
20.3.14

NIETZSCHE’S ALIAS

Dat het niveau van universitaire opleidingen is afgekalfd lijkt buiten kijf te staan. Het is in elk geval zo bij bepaalde opleidingen. Ik vermoed dat ‘cultuurgeschiedenis’ één van die zwakke zusters is.

De NRC van 25 oktober is aardig voor haar. Zonder haar naam te noemen wordt van ‘een cultuurhistorica’ gemeld dat ze in een ‘profiel van Rutger Castricum’ deze televisieproleet vergeleek met de filosoof Nietzsche: “Die wilde ook voorbij de moraal gaan.”

Tja, haal je de koekoek! De zogeheten Umwertung aller Werte die Nietzsche beoogde is een ernstige gedachte. Op diepzinnigheid heb ik de POW-journalist – althans niet op de buis – nooit kunnen betrappen.

Zou deze ‘cultuurhistorica’ Nietzsche wel hebben gelezen, en zo ja, daarvan iets hebben begrepen? Daarbij: Je kunt inderdaad appelen en citroenen vergelijken, mits maar een voldoende abstract ijkpunt wordt gekozen – bijvoorbeeld de soort schil. Of zo’n vergelijking zin heeft is een tweede.

Maar een 21e-eeuwse televisiejournalist vergelijken met een filosoof uit de 19e eeuw op het punt van ‘voorbij de moraal zijn’, lijkt me troosteloos dom en mateloos kortzichtig.

26.10/2012