SLIMME STAD

ANARCHO-LIBERALISME

In een bijlage van het FD schrijven diverse bijdragen over ‘the smart city’ – soms zelf over ‘een slimmere stad’, blijkbaar slimmer dan de vorige?

Het gaat allereerst om het economischer gebruik maken van voorzieningen en energie. ‘Nuttig’ is het trefwoord – de voorstanders van de smart city zijn utilitaristen avant la lettre. Bij energieverbruik of het wat handiger regelen van het openbaar vervoer – bijvoorbeeld via Uber – is daar niks mis mee.

Probleem is dat het vooral om managers en ingenieurs gaat – zij nemen, zoals dat in hun kringen heet, ‘het voortouw’ in de discussies. Maar een ingenieur of bèta in de politiek – van Mussert tot Samson – neigt ertoe alle maatschappelijke kwesties in termen van knopjes, schroefjes en heveltjes te bekijken. Dat kan niet – er zijn sociale structuren, hoe graag de Thatchers van deze wereld blijven beweren ‘dat zoiets als een samenleving niet bestaat’.

Paul Hermans – ‘TU Delft-onderzoeker’ – ziet de kwestie van de stadsontwikkeling draaien om ‘drie dingen: structuren, actoren en informatievoorziening.’ Bij structuren lijkt het echter vooral te gaan om zoiets als organisaties, vooral die van de staat. De laatste staat ‘nieuwe structuren’ veelal in de weg. Maar organisatie is niet het zelfde als een sociale structuur, zoals dit begrip in de sociologie wordt gebruikt.

Op dat moment voert Hermans de term ‘zelforganisatie’ in. Uber is een voorbeeld, iemand die teveel zonnepaneel heeft en een bondje aangaat met buren eveneens. Ook komen de volkstuintjes langs. Die vormen van ‘zelforganisatie’ kunnen ook uitgroeien tot ‘structuren’ – maar dan is eerst wel ‘competitie’ nodig met de oude structuren.

Er wordt abstract algemeen vanuit gegaan dat ‘gedeelde bezittingen en dus belangen een positieve werking uitgaat’. Dat lijkt me voorbarig. Zoals er tegenstellingen bestaan tussen ‘oude’ structuren – ook vormen van gedeelde bezittingen en belangen – zo zullen er allicht spanningen, zo niet tegenstellingen ontstaan tussen een boel ‘zelforganisaties’.

Wat te denken van het toenemend branden van hout in openhaarden? Een zelforganisatie om het hout zo massaal en goedkoop mogelijk in een wijk te krijgen… De astmalijders in dezelfde wijk zijn helaas niet ‘zelfgeorganiseerd’ – en zullen dat vermoedelijk ook niet raken.

De utilitarist is als vanzelf een anarcho-liberaal. Wat zelf georganiseerd is, is goed. Dus dat komt wel goed. Ik vrees dat er nogal wat ‘oude staatsstructuur’ nodig is om al te enthousiaste zelforganisatie van het ene belang tegen het andere in te dammen. Het gaat om meer dan wat Hermans suggereert: ‘het aankloppen van lokale actoren bij de gemeente’.

Bevalt u dit blog, stuur het door aan vrienden en kennissen
Bekijk ook mijn andere blog: sierksmatwee.woordpress.com