RODE SPAGAAT

Vandaag lees ik in de krant over de ‘hoop/schrik van België’, de ‘marxist’ en ‘cool’ Raoul Hedebouw. Gisteren bekeek ik voor de derde keer de schitterende film Margin Call, waarin de aanmaak van de crisis van 2008 wordt weergegeven, wellicht de grootste crisis van het kapitalisme tot op heden. Met vanzelfsprekend de fantastische acteur Kevin Spacey in een hoofdrol, de acteur wiens film Usual Suspects door hetzelfde België niet op de buis kwam, hoewel die wel was aangekondigd. Tja, een #MeToootje…

Hier gaat het om Raoul en het hedendaagse revolutionaire marxisme. Zijn partij PTB verschijnt als een gloeiende komeet aan het Belgische firmament, wellicht slechts als de bekende vuurpijl, het ding dat als vanzelf weer gaat vallen.

Zelf heb ik ervaring in een ‘marxistische’ club. Mij leek het trouwens altijd onzinnig om mezelf Marxist te noemen, of bijvoorbeeld een Trotskist of een Maoïst. De malle idee dat je jezelf met huid en haar achter de gedachten van één persoon zou kunnen scharen. In elke theorie of ‘leer’ zitten immers altijd fouten en misverstanden, het is juist zaak die op te sporen. Kortom: een communist zijn, dat kon; een marxist of een maoïst zijn kan niet.

Het partijtje van Hedebouw ‘zweerde’ pas in 2008 (jawel, het crisisjaar) ‘het maoïsme en het stalinisme af’. Dat is natuurlijk al geschift. Maar wat ze nu nog bij Marx te zoeken hebben is een groter raadsel. Zijn theorie klopt in verschillende opzichten niet; leek te kloppen, maar verklaarde niet hoe het kapitalisme zich ging ontwikkelen.

Belangrijker nog: Dat kapitalisme zou volgens Marx vanzelf, dat wil zeggen met wat hulp van het proletariaat en enkele intellectuelen het loodje leggen. Het omgekeerde is geschied: Het Kapitaal c.q. het kapitalisme is intussen wereldwijd verspreid, speciaal zou je kunnen zeggen in Mao’s erfgenaam China.

Dit is ook de plot van Margin Call. Daarin wordt diverse keren haarfijn verteld dat je niet ethisch moet zeuren over het dumpen van sterk vervuilde aandelenpakketten, waardoor miljoenen mensen de dupe worden. Simpelweg, omdat dit nu eenmaal de aard van het beestje is, de kern van het overwinnende kapitalisme: crisis op crisis, om financieel schoon schip te maken. Daarbij vallen gewoon slachtoffers. Waarom zou ik daartoe behoren…?

Helaas: Zo zit dat. Op dit moment is de volgende bubble-crisis van enorm formaat alweer in de maak. Zoals in Margin Call wordt verteld: mensen willen huizen en auto’s kopen die ze niet kunnen betalen; de banken geven ze die kans en de mensen zijn de banken er dankbaar voor. Tot het zaakje weer eens spaak loopt en mensen de banken van oplichterij gaan betichten.

Het zit iets ingewikkelder in elkaar en ik heb er nog steeds geen moeite mee die bankjongens met hun flitsvlugge computertjes, bonussen en flitsdeals postmoderne proleten te noemen. Maar feit blijft: het kapitalisme heeft zich voorgoed gevestigd en daar helpt geen lieve Hedebouw wat aan.

Hij lijdt aan De Rode Spagaat waaraan ook ik zelf nog steeds lijd: Kwaad zijn omdat ‘het kapitalisme onze natuur kapot maakt en de mensen uitput’, kortom een socialist zijn in het diepst van mijn gedachten; helaas ook wetende dat het zo blijft, en dat je hooguit wat kunt bufferen en de echte ellende onder de slachtoffers wat kunt beperken.

Terecht vragen aanhangers Hedebouw in de kleine zaaltjes wat er gaat gebeuren als hij inderdaad de grootste partij van België wordt. Gaat hij dan meeregeren? Gaat hij de linkse, ‘marxistische’ onbuigzaamheid inruilen voor ‘compromissen met kapitalisten’? Kortom: de spagaat van de idealen in de politieke zaaltjes en de realiteit van een kapitalistische politieke economie.

Het ethisch kruis doet pijn.

Sierksma1.12/17