Segregatie in het onderwijs. In verschillende landen wordt hiermee iets anders bedoeld. In Amerika, waar ik tussen 1971 en 1973 woonde, ging het vooral om rassensegregatie. Er werd geprobeerd om dit met enige drang en dwang tegen te gaan. Bussing was de oplossing; kinderen werden op scholen geplaatst en elke dag was er een exodus van kinderen uit hun wijken, in gele bussen richting aangewezen scholen.
In Nederland gaat het bij het alarm van de Onderwijsinspectie in de eerste plaats om segregatie van kinderen van hoger- en die van lager opgeleide ouders. Je moet echter nogal onnozel zijn, om niet te beseffen dat in onze grote steden dit tegelijk etnische en soms ook rassensegregatie inhoudt.
Het voorbeeld van het Amerikaanse Bussing maakt in elk geval duidelijk dat de opmerking van de Groninger Hans Coenraads nonsens is. Die zei tegen de Volkskrant [14.4.18]: “Maar aan de vrije schoolkeuze van ouders valt niet te ontkomen.” De vraag is natuurlijk, of je eraan wilt tornen. Een politieke vraag.
Dat het primair gaat om een sociaaleconomische segregatie, wordt duidelijk wanneer wordt gewezen op de grote bedragen die dure ouders ‘vrijwillig’ op tafel moeten leggen, dit voor lessen aan hun kinderen op scholen waar iets “extra’s” wordt gedaan. Op een Groninger school waar bijvoorbeeld schaken, gymnastiekles, Engels en Spaans extra wordt gegeven: tussen de 643 en de 1162 Euro per jaar.
Wanneer Hoogleraar Onderwijseconomie Lex Borghans het volgende zegt, begin ik nerveus te worden. Hij gaat op, wat hijzelf vermoedelijk zelf ‘de wetenschappelijke toer’ zal vinden: “Ik begrijp de zorgen van de inspectie, maar je kunt je ook afvragen of iedereen zich terugtrekt in zijn eigen bubbel, of dat mensen nu eenmaal verschillende smaken hebben. Sommige ouders willen graag een traditionele, strenge school met veel discipline. Die hebben niets op met dat losse Montessorionderwijs. Dat is toch prima?”
Zo kun je je van alles ‘afvragen’, maar erg wetenschappelijk wordt het daarmee niet. En nee: het is niet prima! De malle idee dat een ouder wel weet wat goed voor zijn kind is, waarmee de ouderlijke voorkeur fatale schoolkeuzen gaat bepalen, is geheel on-prima. Sommige kinderen zijn geschikter voor het ene type onderwijs, andere voor een ander type; dit binnen vaak hetzelfde gezin. En niet onbelangrijk: sommige ouders zijn volstrekt ongeschikt voor kinderen op het ene type onderwijs, andere voor een ander type; ook weer soms in hetzelfde gezin…
Ook de becommentarieerde mededeling dat er ‘meer van dat soort scholen komen’ (bedoeld: scholen met een ‘apart’ aanbod waarheen vooral hoogopgeleiden hun kinderen sturen) wordt een losse flodder, wanneer dit direct wordt gevolgd door deze mededeling: “Zo maakte deze week de Vereniging van vrije scholen bekend dat het aantal leerlingen er de laatste tien jaar met 35 % is gegroeid.”
Zou het hier gaan om Antropofische Vrije Scholen, Model Steiner, dan betekent vrije schoolkeuze een ramp: op dat soort scholen is niets ‘vrij’, alles daarentegen doctrinair, op één ding na: ze willen niet dat ‘de overheid’ zich met de inhoud bemoeit. Daarmee is het probleem ingewikkelder geworden dan segregatie: het verwarren van onderwijssystemen (Dalton, Montessori, Vrije=autoritaire scholing) met de onderwijsinhoud is fataal. Een meer individuele opleiding, zoals bij Montessori (wellicht goed voor een bepaald soort leerling) wordt soms gecombineerd met de meest doldwaze manier van rekenlessen met behulp van kraaltjes. Iets wat tegenwoordig school heeft gemaakt op andere scholen: ‘realistisch rekenen…’
Kortom: Wat onderwijssegregatie wordt genoemd, is een intens complex probleem. Een beetje sociaaldemocraat weet dat ingaan tegen Steinerisme en een tegen de ‘brede opleiding’ politiek op dit moment weinig zin heeft. Wat je moet bepleiten, is niet het samenvoegen van scholen voor kinderen van laagopgeleiden met scholen voor kinderen van hoger opgeleiden ‘in een prachtig gebouw’ (wat in Groningen gebeurt); je moet zorgen dat elke school waarvan de ouders het financieel niet kunnen opbrengen, zodanig wordt gefinancierd dat daarop al die bijzondere dingen net zo kunnen worden gedaan als op de door ouders medegefinancierde scholen.
Niet dus: algehele loonsverhogingen van leerkrachten (al zou dit ook nodig kunnen zijn; maar het lost bovenstaande problemen niet op); maar gericht financieren van scholen zonder particuliere potjes, dit uit de grote pot van de staat. ‘Fair play’; ‘Een gelijk speelveld’ et cetera. Toch iets waar zelfs een VVD voor zal moeten zijn.
Sierksma 14.4.18
Sierksma's Sores 