ESTHETISCHE FATSOENSRAKKER

Maarten Asscher – ‘schrijver, redacteur, uitgever, bestuurder en directeur bij Athenaeum Boekhandel’ – haalt uit naar Simon Schama. Dit onder de titel Simon Schama’s bling. [FD 26.11.16]

 

Nu zou dit bij elke andere persoon niks om het lijf hebben, ware het niet dat Schama een groot historicus is, en tegelijk een estheet. Zijn boek over Rembrandt en Rubens – Rembrandt’s Eyes – is een gevoelig meesterwerk.

 

Wie zo iemand ‘bling bling’ verwijt moet van goeden huizen komen. Dat komt Maarten Asscher helaas niet, ‘Atheneum Boekhandel’ voor of achter zijn naam of niet.

 

Schama gaf commentaar op een foto met daarom Trump en zijn partner in crime Nigel Farage, u weet wel: van de Britse Brexit-Ukip. Farage twitterde een foto door met beide politieke meesters van Rechts staande voor een ‘met nepgoud beplakte dubbele deur van de Trump Tower’ (Asschers woorden).

 

Nu was ik lang geleden in die Tower in NY, toen nog met een naam erop van wat voor wat mij een nonentity was – ene Donald Trump. Esthetische huiver sloeg toe. Die Trump Tower was vanaf dat moment voor mij het icoon van de aanzwengelende golf van ‘postmodernistische’ architectuur.

 

Dat Schama over zijn nek ging, begrijp ik dus. In dit geval herbergt de foto zowel esthetische als politieke gruwelen. Hij schreef: “Er komt een laag eelt over onze beschaving te liggen. Zie ze daar staan in de Tump Tower, voor een stupide kitscherige deur vol vergulde tierelantijnen. Ze glimmen van plezier.”

 

Nu vind ik dit zelf tegelijk to the point en grappig en zeker ook fraai geformuleerd. Niet zo Maarten Asscher. Die denkt een nummertje ‘De pot verwijt de ketel…’ te kunnen spelen.

 

Hij verwijst naar een vraaggesprek met Schama “die zich in zijn Amsterdamse hotel liet fotograferen op een bank in Louis Quinze stijl… met veel bladgoud op de rest van het houtwerk.” Zo, die zit, wat!!!

 

Wijs – doch pedant – eindigt Maarten, die van mij intussen zijn pijp mag houden, met de volgende claus: “Er is namelijk niet zoiets als rechtse bling en linkse bling. Bling is bling.”

 

Het zal toch duidelijk zijn dat het nepgoud van Trump, inclusief het politieke klatergoud van zijn vrindje Farage, van Trump zijn – zijn eigendom, iets dat hij graag met regelmaat als een burgemeestersketting omhangt teneinde zijn financiële power te symboliseren.

 

Schama zit gewoon in een hotel, niet zijn hotel. Dikke kans dat hij zich niet op die bank ‘liet fotograferen’, maar dat de fotograaf van de krant hem daar even neerzette. En mocht Schama die plek al hebben gesuggereerd – niet onmogelijk – dan is het een voorbeeld van de gulste ironie.

 

Ironie die helaas volstrekt voorbij gaat aan Maarten De Pijp Van Asscher. Zou die het verschil tussen rechts en links wel kennen, even afgezien van die bling?

 

Sierksma, 28.11.16

REMBRANDT VERKRACHT

De tentoonstelling De Late Rembrandt is een hoogstandje van de directie van het Rijks. Wat een keur aan doeken, die je slechts in repro zag, in catalogi en boeken over de schilder. Nu zijn ze verzameld vanuit musea uit alle windstreken! Tegen de gloed van de echte verf – al dan niet afgeschermd door zo’n gruwelijk laagje postmodern glas – kan een foto nooit op. Ook het echte formaat is soms ongelofelijk.

Maar wat een hel, zo’n tentoonstellingsruimte. Je kunt er over de hoofden heen kunnen lopen – en dat zou nog een oplossing zijn om de schilderijen te bekijken, maar nu kijk je er meestal tegenaan.

De iPad en de iPhone zijn massaal het museum binnengedrongen. Elke boerenlul, elke boerentrut is bezig om zijn eigen souvenirs te fotograferen. Daardoor kun je het schilderij dat je op afstand wilt bekijken niet meer zien – tussen het doek en jouw oog zweeft een tweede, verkleinde versie ervan. Op zo’n ellendig blikkerend scherm. Rode flitslichtjes veranderen steeds even de kleuren die Rembrandt toch echt zelf verzon.

De arme man draait zich om in zijn graf. Hij zei ooit over zijn schilderijen: “Niet te dicht erbij gaan staan, mensen – dan krijg je maar verf op je neus.” En zo is dat. Zeker is dit het geval bij het werk van de late Rembrandt, dat het ‘impressionisme’ eeuwen vooruit was – een gepaste afstand laat je pas de schittering ervan ervaren. Jan Six bijvoorbeeld – al die malloten die er met de neus op gaan staan verhinderen niet alleen jou om het vanaf de juiste afstand te bekijken, ze zien zelf het schilderij helemaal niet! Verfvegen zijn het, die op afstand bekeken het wonder van een portret opleveren!

Simon Schama schreef hierover mooie woorden. Kijk, zegt hij, je ziet niet of Six net thuis komt en zijn handschoen uittrekt, of juist weggaat en ‘m aandoet. Het gezicht zo rustig, maar het gebaar zo spannend!

Net als Velasquez schilderde Rembrandt rücksichtslos. Zichzelf – in zijn eigen verval, op zelfportretten die door hun psychologisch en fysiek realisme altijd maar weer blijven verbazen, maar ook de mensen die hij in opdracht portretteerde.

Kijk naar deze dame met een struisvogelveer in de hand – veel lelijker krijg je ze niet. Maar tegelijk: Wat een pracht! Zo, door Rembrandt uitgebeeld, wil je graag lelijk zijn. Dat tekent de kunstenaar.

Bevalt u dit blog, stuur het aan vrienden en kennissen

Bezoek ook mijn andere blog: sierksmatwee.wordpress.com