ONDERWIJS SEGREGATIE

Segregatie in het onderwijs. In verschillende landen wordt hiermee iets anders bedoeld. In Amerika, waar ik tussen 1971 en 1973 woonde, ging het vooral om rassensegregatie. Er werd geprobeerd om dit met enige drang en dwang tegen te gaan. Bussing was de oplossing; kinderen werden op scholen geplaatst en elke dag was er een exodus van kinderen uit hun wijken, in gele bussen richting aangewezen scholen.

In Nederland gaat het bij het alarm van de Onderwijsinspectie in de eerste plaats om segregatie van kinderen van hoger- en die van lager opgeleide ouders. Je moet echter nogal onnozel zijn, om niet te beseffen dat in onze grote steden dit tegelijk etnische en soms ook rassensegregatie inhoudt.

Het voorbeeld van het Amerikaanse Bussing maakt in elk geval duidelijk dat de opmerking van de Groninger Hans Coenraads nonsens is. Die zei tegen de Volkskrant [14.4.18]: “Maar aan de vrije schoolkeuze van ouders valt niet te ontkomen.” De vraag is natuurlijk, of je eraan wilt tornen. Een politieke vraag.

Dat het primair gaat om een sociaaleconomische segregatie, wordt duidelijk wanneer wordt gewezen op de grote bedragen die dure ouders ‘vrijwillig’ op tafel moeten leggen, dit voor lessen aan hun kinderen op scholen waar iets “extra’s” wordt gedaan. Op een Groninger school waar bijvoorbeeld schaken, gymnastiekles, Engels en Spaans extra wordt gegeven: tussen de 643 en de 1162 Euro per jaar.

Wanneer Hoogleraar Onderwijseconomie Lex Borghans het volgende zegt, begin ik nerveus te worden. Hij gaat op, wat hijzelf vermoedelijk zelf ‘de wetenschappelijke toer’ zal vinden: “Ik begrijp de zorgen van de inspectie, maar je kunt je ook afvragen of iedereen zich terugtrekt in zijn eigen bubbel, of dat mensen nu eenmaal verschillende smaken hebben. Sommige ouders willen graag een traditionele, strenge school met veel discipline. Die hebben niets op met dat losse Montessorionderwijs. Dat is toch prima?”

Zo kun je je van alles ‘afvragen’, maar erg wetenschappelijk wordt het daarmee niet. En nee: het is niet prima! De malle idee dat een ouder wel weet wat goed voor zijn kind is, waarmee de ouderlijke voorkeur fatale schoolkeuzen gaat bepalen, is geheel on-prima. Sommige kinderen zijn geschikter voor het ene type onderwijs, andere voor een ander type; dit binnen vaak hetzelfde gezin. En niet onbelangrijk: sommige ouders zijn volstrekt ongeschikt voor kinderen op het ene type onderwijs, andere voor een ander type; ook weer soms in hetzelfde gezin…

Ook de becommentarieerde mededeling dat er ‘meer van dat soort scholen komen’ (bedoeld: scholen met een ‘apart’ aanbod waarheen vooral hoogopgeleiden hun kinderen sturen) wordt een losse flodder, wanneer dit direct wordt gevolgd door deze mededeling: “Zo maakte deze week de Vereniging van vrije scholen bekend dat het aantal leerlingen er de laatste tien jaar met 35 % is gegroeid.”

Zou het hier gaan om Antropofische Vrije Scholen, Model Steiner, dan betekent vrije schoolkeuze een ramp: op dat soort scholen is niets ‘vrij’, alles daarentegen doctrinair, op één ding na: ze willen niet dat ‘de overheid’ zich met de inhoud bemoeit. Daarmee is het probleem ingewikkelder geworden dan segregatie: het verwarren van onderwijssystemen (Dalton, Montessori, Vrije=autoritaire scholing) met de onderwijsinhoud is fataal. Een meer individuele opleiding, zoals bij Montessori (wellicht goed voor een bepaald soort leerling) wordt soms gecombineerd met de meest doldwaze manier van rekenlessen met behulp van kraaltjes. Iets wat tegenwoordig school heeft gemaakt op andere scholen: ‘realistisch rekenen…’

Kortom: Wat onderwijssegregatie wordt genoemd, is een intens complex probleem. Een beetje sociaaldemocraat weet dat ingaan tegen Steinerisme en een tegen de ‘brede opleiding’ politiek op dit moment weinig zin heeft. Wat je moet bepleiten, is niet het samenvoegen van scholen voor kinderen van laagopgeleiden met scholen voor kinderen van hoger opgeleiden ‘in een prachtig gebouw’ (wat in Groningen gebeurt); je moet zorgen dat elke school waarvan de ouders het financieel niet kunnen opbrengen, zodanig wordt gefinancierd dat daarop al die bijzondere dingen net zo kunnen worden gedaan als op de door ouders medegefinancierde scholen.

Niet dus: algehele loonsverhogingen van leerkrachten (al zou dit ook nodig kunnen zijn; maar het lost bovenstaande problemen niet op); maar gericht financieren van scholen zonder particuliere potjes, dit uit de grote pot van de staat. ‘Fair play’; ‘Een gelijk speelveld’ et cetera. Toch iets waar zelfs een VVD voor zal moeten zijn.

Sierksma 14.4.18

MYSTERIEUS AMSTERDAM

Op weg naar onze tandarts lopen mijn vrouw en ik langs De Lairessestraat in Amsterdam, in het magistrale Oud-Zuid. Daar heeft ze ooit, halverwege de zwangerschap, bij de Vrije Universiteit gewerkt – om de eindjes aan elkaar te knopen. Ik vraag haar bij wie of wat, dat is ze even kwijt. De hoogleraar heeft ze in elk geval in die paar maanden nooit zelf gezien. Ook vraag ik me af of het gereformeerde woordje ‘Vrije’ in dit geval voor dezelfde soort onzinvrijheid staat als het antroposofische woordje in ‘Vrije School’.

 

 

 

Nu zoek ik de naam van de faculteit aldaar even op, kom tot de ontdekking dat ik mijn leven lang de naam van de schilder De Lairesse in mijn hoofd spelde als ‘De Laraisse’, terwijl we ter plekke vaststellen dat de VU er niet meer huist.

 

 

 

 

 

Het ging, blijkens het web, om het Laboratorium van de Vrije Universiteit. Voor het eerst zie ik nu, na zoveel jaren, ook een mysterieus ding op het dak zitten – de eerste indruk van de postmoderne mens: een moskee! Bij nader inzien lijkt het eerder op een sterrenobservatorium – niet erg groot, maar wel die vorm.

 

 

 

Op de dag zelf heb ik geen camera bij me, mijn gsm is van voorwereldlijke komaf, heeft dus geen fotofunctie. Daarom ga ik enkele dagen later terug voor wat opnamen.

 

 

 

 

Mijn kop eraf, dit is een observatorium!

 

Dit betekent dat men destijds – dit deel van de VU stamt uit het begin van de vorige eeuw – wel een heel bijzondere opvatting over een laboratorium had. Of zou een gereformeerde sterrenkundestiekemerd bij de bouw van het lab de architect of de aannemer ter zijde de opdracht hebben gegeven: “Doe er maar een kleine sterrenkoepel boven op, Jongen!”

Benieuwd of er in de documenten van de gemeente toestemming voor is gegeven.

 

Bezoek ook sierksma.twee.wordpress.com

VRIJE SCHOOL PORNO

Pauline Bijster is volgens eigen zeggen ‘cultuurwetenschapper, freelance journalist, romanschrijver die onderzoekt en schrijft over relaties en cultuur, jonge moeder van drie kinderen’. Het zal wel. Ik las alleen een stuk van haar getiteld ‘Hoe overleven wij de Vrije School?’

En niet te vergeten een stukje in HP/De Tijd, met als titel: ‘Vrouwen, laten we gewoon toegeven dat we wreed zijn’. Alvorens haar verhaal over de Vrije School onder de loep te nemen, citeer ik hieruit de aanhef – letterlijk, al was het maar om haar schrijfstijl te typeren:

“Donderdagavond was ik het voor het eerst in mijn leven eens met Thierry Baudet. Hij zat bij De Wereld Draait Door om het op te nemen voor Julien Blanc. Het punt waarmee ik het eens was, was het volgende. Hij zei: jongens – goede, lieve jongens – kijken op tegen meisjes en vrouwen, en worden door hen wreed op hun plek gezet. Vrouwen zijn eng, er is heel wat voor nodig om daar tegen te kunnen als man. Hij zei ook: jonge vrouwen zijn wreed. Verscheidene intelligente, knappe, jonge vrouwen kwamen naar aanleiding van de uitzending op mijn Facebooktijdlijn op voor zichzelf en scholden Baudet uit: hoe durft hij dat te zeggen over ons! Die vrouwen zijn ook allemaal weleens wreed geweest. Jij ook, toch? Geef het maar toe. Heb je het nooit op een rotmanier uitgemaakt met een jongen die heel verliefd op je was? Heb je niet jongens op hun plek gezet terwijl ze dat misschien niet verdienden? Viel je niet ook vaak bij nader inzien op nét iets anders dan wat je had? Probeerde je niet ook die onbereikbare types te ‘krijgen’, degene die niet terug-sms’ten, en wees je niet ook de bereikbaren af? Werd je niet ook verliefd op je zelfverzonnen idee van de liefde? Vond je ze niet ook saai, als je ze eenmaal ‘had’?” [22 november 2014]

Dat Pauline een beetje ‘gedurfd’ wil overkomen, een beetje als provocatrice en – waarom niet? – als allumeuse, mag blijken uit een serie van haar titeltjes: ‘Porno is leuk voor jezelf, maar niet voor samen’, ‘De lumbersexual’, ‘Kom maar klaar vrouw, ik heb alle tijd’, ‘Soms wil je stout zijn – zoektocht naar het vrouwelijk onbehagen’. Dit volstaat om een indruk te geven van wat Pauline Bijster zoal opwindt.

Pauline Bijster, ‘Kom maar klaar, vrouw…’

In haar 4 pagina’s tellende stuk over de Vrije School [VK Magazine 7.3.15] maakt ze het heel bont. Vooral haar egomania valt op – de idee, dat haar motieven interessant zijn voor een willekeurige lezer en dat haar perspectief eigenlijk een beetje het perspectief is.

Pauline’s kind had probleempjes op de ‘openbare basisschool’. Het was er ’ongelukkig’, leed aan ‘faalangst’ en kreeg ‘steeds slechtere resultaten’. Moet wel aan de school liggen. De idee dat een bepaalde leerkracht niet past bij een bepaald kind en dat een switch van de meester een mogelijkheid is, komt niet bij Pauline op.

Neen, dan de Vrije School. ‘Die voldeed namelijk aan mijn criteria’. Waarom? Omdat de juf tegen haar zegt: “Als ik merk dat de kinderen hun interesse verliezen in rekenen, ga ik met ze springen.” Tja, moet wel een goede school zijn.

Weliswaar bezweert Pauline haar ‘linkse’ volkskrantlezers dat ze ‘niet christelijk is, niet in kabouters gelooft en nog steeds niet weet wat euritmie is’ – dit, om ze als lezers te appeasen. Toch komt ze bijkans klaar van zo’n uitspraak over ‘springen’. Helaas lukt het de ‘cultuurwetenschapper’ (geen flauw idee wat dit precies is…) niet om ook maar één onderzoeksgegeven in haar stuk te verstoppen.

Behalve de mededeling dat de Vrije School waarop haar kind nu zit precies een jaar bestaat, neemt ze kritiekloos de mededeling van Tristan Van der Linden over dat ‘de schoolresultaten van de Vrije School niet meer onderdoen voor die van andere scholen’. Tristan is ‘van de Vereniging van Vrije Scholen’ – die zal het dus best weten. Ook zei hij tegen Pauline: “Een Vrije School wil kinderen voorbereiden op het leven. Op andere scholen worden ze voorbereid op een goedbetaalde baan.” Ook dat weet hij blijkbaar: de school zijn eigen willetje, en: geef ‘het leven’ wat des levens is, wat! Goedbetaalde banen zijn er blijkbaar in overvloed – crisis hoe zo…

De veronderstelling dat het soort ouders (volgens Bijster ‘ouders uit de technische en creatieve hoek: ict’ers, industrieel – sic –vormgevers, architecten, medici, houtbewerkers, veel zelfstandigen’) wellicht effect heeft op de schoolresultaten, komt in het stuk niet voor. Die zullen hun kinderen vast wel oefenen in de toetsen.

Kortom: Een ode aan de Vrije School, een type school met een naam waarin al zoveel ouders uit… ‘vrije beroepen’ intuinden. Ik noem een paar punten:

Rudolf Steiner vindt dat louter waarschuwen en moraliseren kinderen zwak en nerveus maakt. Het nog onrijpe kind dient op gezag van de leerkracht te leren om dingen dagelijks te herhalen – kinderen begrijpen immers nog dat slechts één persoon de leider van de school is [Opvoeding en Onderwijs].

Men moet zich er voortdurend van bewust zijn, aldus Rudolf, dat we in kinderen op de leeftijd van de lagere school de mens moeten ontwikkelen die uit zijn eigen aard naar gezag snakt [Filosofie van de Vrijheid]. Vandaar de voortdurende ‘instructies aan de ouders’ waarover Pauline Bijster zelf schrijft, en het niet mogen spelen door kinderen met allerlei materialen en kleuren.

Ware spiritualiteit kan volgens Steiner niet bestaan uit blind vertrouwen; wat daarop is gebaseerd moet wel steriel en doodgeboren zijn. Maar degenen die in contact zijn gekomen met de Spirituele Wetenschap van de Rozenkruisers weten dat wat daar gezegd wordt nauwkeurig is getest [geciteerd in Auen, Authority and Rudolf Steiner]

Let vooral op die fraaie ambivalentie tussen enerzijds eerbied voor gezag, er al ingepompt op de lagere school, en anderzijds het afwijzen van blind vertrouwen in iets dat als bij voorbaat goed door beterwetenden getest heet, en dus wel op gezag van de antroposofische Steiners van deze wereld geaccepteerd moet worden.

Ten slotte nog dit, voor alle goedgelovigen: Het woordje ‘Vrij’ in Vrije School slaat expliciet niet op ‘vrij’, zeg maar op bevrijdend onderricht, maar op het losstaan van staatsbemoeienis. Steiner – een der aartsvaderen van het rechts-anarchisme. In Amerika doen de Vrije Scholen het dan ook zeer goed.

Bevalt u dit blog, stuur het aan vrienden en kennissen

Bezoek ook mijn andere blog: sierksmatwee.wordpress.com