RANCUNE EN MIDDENKLASSE

Het zal van een krant toch de bedoeling zijn dat de daarin geplaatste columns niet al te veel onzin bevatten. Tegelijk is er geen redactionele controle c.q. redactie op die stukjes; de columnist is een ‘vrije radicaal’.

 

Farid Tabarki bakt ze echter nogal bruin, dit keer in het FD van 1 december. Onder de titel Het einde van het midden sluit hij kort wat iets langer zijn aandacht had moeten vragen.

 

Hij begint met biologisch en psychologisch onderzoek naar dominantie en passiviteit. Daaruit blijkt dat iemand die tussen de vuren zit van een chef enerzijds en zijn ondergeschikten anderzijds het van die drie het zwaarst heeft. Of je nu een aap bent of een mens. Die vondst is niet nieuw.

 

Dan de kortsluiting: Van de ‘apen in de middenmoot’ stapt Tabarki moeiteloos over naar ‘het middenkader’ en de ‘middenklasse’. Nu geldt wat voor die apen geldt inderdaad, zij het met enige aanpassing, ook voor het ‘middenkader’. We hebben het over het eeuwige probleem van schipperen tussen twee partijen die een tegengesteld beroep op je doen. Ook over het probleem van ‘likken naar boven, trappen naar beneden’. Psychische spanning te over.

 

De ‘middenklasse’ is heel andere koek. Daarbij gaat het om een sociologische categorie die toch al niet duidelijk is afgebakend. Maar á la – de middenklasse. Die klasse heeft geen persoonlijk contact met de naast-hogere klasse en met de naast-lagere klasse, zoals het geval is in de situatie van die apen en dat middenkader. Van het genoemde ‘schipperen’ is dus geen sprake.

 

Wel van stijgingskansen en van de afhankelijkheid van de grote economische bewegingen in de wereld. De middenklasse is de klos, verliest aan status en inkomen, en wordt vrij snel minder groot, dit als gevolg van globale ontwikkelingen in techniek en informatica.

 

Dat die neergang in omvang en welstand veel middenklassers rancuneus maakt en dat dit hen de schuld doet geven aan ‘de elite’ is ook een feit. ‘Hoog opgeleid’ populisme en zo… Maar met ‘dominantie’, ‘passiviteit’ en ‘het gevoel van spanning’ onder apen en middenmanagers heeft het niks te maken.

 

Wanneer Tabarki ook nog eens beweert dat “deze malaise van de (Westerse) middenklasse niet de schuld is van de crisis” zijn we helemaal in het bos verdwaald. ‘De’ crisis? Welke crisis! Het begrip ‘crisis’ staat voor een vrij plotselinge wending van heel wat zaken in maatschappelijke systemen – breekpunten in politiek, economie, sociale structuur.

 

De ontwikkeling in de mondiale techniek en informatica behelst zo’n crisis. Tabarki denkt bij ‘crisis’ slechts aan de bancaire crisis en dat is in een krant als het Financiële Dagblad een blunder. Hij eindigt ermee te zeggen dat we ‘ons ernstig achter de oren moeten krabben’. Bij dezen.

 

Ter zijde: Apen herkennen elkaar aan hun blote kont, mensen herkennen elkaar aan het gezicht. Gezicht en blote kont vertonen gelijkenis. Bij de mens is sprake van een Verschiebung nach oben. Toch moest deze columnist even met de billen bloot. Misschien dat lezers zich erin kunnen herkennen.

 

Sierksma 2.12.16

HOOGOPGELEID ONINGEËNT

Het drong weer tot de wereldpers door: Er zijn nogal wat, zo niet veel ‘hoogopgeleide’ ouders die zich tegen inenting van hun kinderen ‘verzetten’.

 

Wat tref je ze de laatste tijd toch vaak aan, die ‘hoogopgeleiden’. In veel van de commentaren waarin ze figureren, speelt een element van verbaasde voldoening een rol. Zo van: ‘Tjonge, zelfs hoogopgeleiden die op Wilders stemmen’ of ‘die tegen inenting zijn’. Maar ook in de trant van: ‘Zo, nou zie je het eens zelf – wij minder opgeleiden, we zijn niet gek, man. Ook hoogopgeleiden zijn het met ons eens’.

 

De grote Martin Wolf van The Financial Times, ooit een klassieke liberaal, spreekt in de lijn van de Amerikaanse sociologie nog steeds over ‘de middenklasse’. [VK 26.11] Van oudsher rekende men daartoe in The States pak weg 60% van de bevolking of zelf meer. Vandaar dat elke would-be president het niet kan maken om aan die ‘middenklasse’ geen riante voorstellen te doen. In Amerika, maar steeds vaker ook in Europa, wil men wat graag bij die ‘middenklasse’ horen, gezien worden als ‘middenklasser’.

 

Is geen groot probleem. Tot deze ‘middenklasse’ behoor je immers al wanneer je een – jawel! – ‘hogere’ opleiding hebt genoten. Nu is met die term ook iets logomagisch aan de hand: Wat vroeger ‘hoogopgeleid’ betekende, werd langzamerhand ‘hoger opgeleid’. Vervolgens is alles ‘hoger opgeleid’ gaan heten wat ook maar iets van een titeltje oplevert. En dat doet tegenwoordig vrijwel elke opleiding.

 

Klaar is kees! Wanneer nu tegelijk banken de geldkraan openzetten, waaraan zich vooral deze ruime ‘middenklasse’ langere tijd kan laven, is een grote bevolkingslaag rijp gemaakt voor de rancune – trappen naar boven, tegen de elite, en slijmen naar onderen. Zodra immers een bevolkingslaag de groei- en stijgingskansen vrij abrupt ziet afnemen, is ze rijp voor rancune en opstand. McClelland toonde het aan. De afgelopen crisis zorgde precies daar voor.

 

De plot van deze enge socio-economische en politieke cocktail is iets waarop ik al vaker wees: het cruciale onderscheid tussen kunnen denken en kunnen nadenken. Denken leer je niet, dat kun je – min of meer althans, want het is een aangeboren kunnen doorrekenen van dingen. De een kan het wat beter dan de ander.

 

Nadenken is andere koek. Het betekent: kunnen reflecteren op het eigen denken en rekenen, vragen stellen, zowel vooraf als achteraf. Dat is iets dat moet worden geleerd en getraind. Dit kost tijd, het kost goede leermeesters en het kost mooie universiteiten en scholen. Vooral essentieel is, dat iemand die van nature dankzij een hoog IQ enorm goed kan denken, nog steeds een domoor kan blijven als het gaat om nadenken.

 

Dit is het geval met die enorm dikke sociale laag van de ‘hoogopgeleide middenklassers’. Schrik niet! In een advertentie in de krant van vandaag biedt de Radboud Universiteit de lezer aan om in ‘een avondopleiding van 2 jaar MSc Bedrijfskunde’ te worden. Dan weet je het: De kans dat deze nieuwe Master leert nadenken is uiterst beperkt.

 

Rijp gemaakt om straks ‘doordacht’ tegen inenting te zijn, en een twijfelaar tussen PvdA en PVV als het gaat om zijn of haar stemgedrag.

 

Sierksma, 26.11.16

SLAVERNIJ EN RANCUNE

“Met dit opkomst-dieptepunt is ook de ontevreden niet-stemmer geëmancipeerd”, aldus de Volkrant van vandaag.

Neem je het woordje ‘ook’ serieus, dan wordt de echte betekenis van de verkiezingsuitslag van gisteren pas duidelijk. Van Nietzsche kun je niet zeggen dat hij de ‘wegbereider was van het nazisme’, zoals veel domoren hebben beweerd. Wel deed hij het verband tussen – in het bijzonder – het christendom, slavernij en rancune haarfijn uit de doeken.

De van oorsprong oerchristelijke Hollandse samenleving stond altijd al bol van rancune – tegen God in de eerste plaats, ooit de onmiskenbare winnaar van de race om de Grootste En Tegelijk Meest Onaantastbare Slavenhouder. Verder tegen alles wat ‘anders’ was en tegen ‘hun daarboven’, machthebbers meer in het algemeen.

De ontkerstende Hollandse samenleving is een christelijke in een nieuwe, postmoderne outfit. Intussen zijn talloos veel miljoenen niet meer de slaaf van God. Althans niet van de christelijke god, nieuwe Nederlanders brachten een eigen God mee…

Wel is daarvoor een reeks instituten in de plaats gekomen waarvan men nu opnieuw de slaaf is: van het schermpje van de mobifoon, van ‘die buitenlanders die ons werk en onze belastingcenten inpikken’, van die ‘zakkenvullers in Den Haag’ en van de media die ervoor zorgen dat de meningen van talloos veel miljoenen elke ochtend weer in de eenheidsworst zitten die men bij het koffieapparaat oppeuzelt. En van zo veel meer.

Onze samenleving is complexer dan voorheen en wordt ook nog eens gecompliceerd door beleid dat wellicht een stuk anders en een stuk beter had gekund. Wat de Neo-slaaf echter niet zint en niet begrijpt, wordt door hem aangegrepen als ‘tegen hem’ en daarmee tot het thema van zijn rancuneuze symfonie – een kakofonie.

De indrukwekkende winst van de PVV en van de SP is een van deze rancuneuze resultaten. Het verlies van VVD en PvdA en de winst van de zogeheten Lokalen eveneens. Ook de schandelijke winst van het Boefje van Roermond Van Rey hoort hier thuis – Robin Hood was altijd al een rancuneus fenomeen.

Resteert pak weg een derde van de kiezers dat misschien weloverwogen heeeft gestemd: Het restant van PvdA en VVD en de winst van D66. Vermoedelijk zitten hier vooral de mensen onder die al sinds generaties, en dus veel langer, geen band meer hebben met het christendom.

Het gebruik van het uitdrukking ‘de emancipatie van de niet-stemmer’ door de Volkskrant lijkt me zeer ongelukkig. De hoeveelheid mensen die ik op de buis en in de pers langs mocht zien komen, die meedeelden dat ze niet gingen stammen, waren in meerderheid onnozele halzen – ook nog eens de slaaf van hun onderontwikkelde intelligentie.

PS Zelf stemde ik PvdA, eenvoudig omdat eerder is aangetoond dat wanneer een wethouder van een bepaalde partij komt, deze daar een duidelijk stempel op weet te drukken. De PvdA, waarop ik bij parlementaire verkiezingen denk ik niet meer ga stemmen, zal op gemeenteniveau op de zorgproblematiek wellicht het meest sociale stempel weten te drukken. Landelijk stond me het ‘kwartetten’ tegen waardoor dit kabinet in een vloek en een zucht tot stand kwam. Met als gevolg, dat zowel VVD, als PvdA zich op hele terreinen aan de tegenstander uitverkocht. Dit heeft met compromissen niks te maken; het compromis vormt de grondslag van een parlementaire democratie.

Wanneer u dit blog waardeert, verspreidt het via uw facebook, hyves, twitter of andere social media!
20.3.14

WILDERSZIEK

Wilders lijdt aan een ziekte – alles wat hem niet zint, noemt hij ziekelijk. Zo verdunt hij het politieke debat wel heel erg – van een pittige drank blijft een sapje voor zieken over.

Dit keer moet een boek van een VVD-senator het ontgelden, vooral het feit dat deze Schaap ‘de formule’ die de PVV hanteert vergelijkt ‘met wat gebeurde in de jaren 30’ (Nu.nl). Alweer is iemand volgens Vlaflipje ‘niet helemaal goed bij z’n hoofd’.

Mij is trouwens niet duidelijk waarom het steeds over deze boeg moet. Wilders stangen is soms leuk – al was het maar, omdat de man zelf niks anders weet te bedenken. De PVV beschrijven als een beweging (geen partij) van rancunelijders, is ook zonder ‘de jaren 30’ erbij te halen to the point.

Vasili Grossman vroeg zich af of de noemer ‘rancune’ voor gepeupel dat achter malloten aanloopt, niet riskant is. Intellectuelen geloven volgens Grossman al snel dat ze als vanzelf de dans der rancuneuzen ontspringen. Een intellectueel zou zich moeilijk kunnen voorstellen dat hij ‘één van hen’ kan zijn. Dit heeft iets van een jij-bak – het is toch mogelijk om andermans rancune te doorgronden en tegelijk te weten dat je zelf af en toe ressentiment koestert.

Het verschil zit in de intensiteit, maar vooral ook in de georganiseerde vorm. De ‘culturele afgunst’ van de sociale achterblijver – de raté, een woord dat ook verwijst naar een vuurwapen dat ketst – krijgt snel vorm als beweging. Een intellectueel is van nature een individu, zijn kritische gewoonte doet hem ook zichzelf onderzoeken.

Democratie is een systeem van getrapte representatie van ‘het volk’. Tussen regering en volk staan partijen die potentiële afgevaardigden aanwijzen. Een weldenkende stemmer kiest allereerst voor een partijprogramma, pas in de tweede plaats voor politici. Weldenkende politici hebben als primaire taak om plannen en maatregelen te ontdoen van het gesundenes Volksempfinden dat hun kiezers mogelijk beheerst

Populisme is het zich beroepen op dat gesundenes Volksempfinden, ter legitimatie van alles en nog wat – vooral van rancuneus misbruik van onwelgevallige anderen.

Sierksma 11.3/2012